افغانستان؛ وطنی که برای بسیاری از شهروندانش هرگز وطن نشد، سرزمینی که قربان­‌گاه استعداد و خرد و نبوغ جوانانش بوده است و همواره به‌سان مادری عمل کرده که پس از زاده­‌شدن فرزندانش، با دستان خود گلوی آنان را فشرده و تقدیم مرگ و نیستی کرده است.

کم و نادر نبوده‌­اند، استعدادهای ناب و نایابی که درین وطن هرگز به اوج درخشش خود نرسیده و از نیمه ­راه به‌سوی سراشیبی افول و سقوط برگشته‌اند. یکی ازین نوادر و نوابغ تاریخی، روح‌الله نیکپا؛ جوان نخبه اما از نسل محرومان و مکتومان تاریخ افغانستان است که در آوارگی و غربت و در «بی‌آشیانگی» و «ملکای مردم»، نبوغ ورزشی‌­اش را شناخت و با تلاش و ریاضت آن را به فعلیت آورد. او در کوتاه‌­زمانی، سرآمد هم‌­نسلان خویش در ورزش تکواندو شد و با پس‌­زدن تمامی رقبایش، قله­‌های بلند رشد و پیشرفت را زیر پا گذاشت و مانند سرو سربلندی در میان “جنگلی”‌های مزدحم و مزاحم، قد برافراشت.

نیکپا؛ شاه‌کار میدان ورزش، خودسازی و خودباوری، تاریخ ورزش افغانستان را از نو ساخت. او به‌نام خودش و به نمایندگی از ملتی که قرن­‌ها زخم زنجیر ستم، استبداد و تبعیض را بر شانه­‌های‌شان تحمل کرده‌اند، تاریخ شکوه‌مندی را رقم زد. آوردگاه المپیک 2008 بیجینگ در چین و رزم‌گاه المپیک 2012 در لندن انگلستان، در برابر نبوغ و استعداد نیکپا سر تسلیم فرود آوردند و قهرمانان چندباره المپیک و جهان در برابر او زانو زدند تا اوج شکوه تاریخی افغانستان با ضربات سهمگین و سنگین او در معتبرترین رقابت­‌های ورزشی جهان به‌نمایش گذاشته شود.

اکنون نیکپا نامی بود نامی؛ جهان به تسخیر او درآمده بود و او با دو مدال برنز المپیک در تکواندو – رشته ورزشی‌ای که پیش از آن عده­‌ای آن را میراث پدری پنداشته و آن را برای همیشه در انحصار خود می­‌خواستند- تبدیل به یگانه مدال‌­آور المپیکی افغانستان و افتخارآورترین ورزش­‌کار تاریخ این کشور ستم­‌دیده گردیده بود. این شاه‌کار تاریخی، خروش تاریخی شهروندان کشور را به‌دنبال داشت و موجی از سرور و شادمانی را در میان توده‌­های خلق آفریده بود؛ موجی که عالی‌­ترین مرتبه از سرور ملی، افتخار ملی و شکوه و جلال ملی را برای مدت‌­ها در دل میلیون­‌ها انسان خسته‌ازتبعیض افغانستان زنده کرده بود. در کنار این اما، بزرگی و عظمت نیکپا، مسیری که او در پیش گرفته بود، جای‌گاهی که در میان مردم و جامعه به‌دست آورده بود و مهم‌­تر از همه، روند رو‌به‌رشد و روبه‌جلوی که داشت، او را در مسیر رسیدن به موقعیت و جای‌گاهی قرار می­‌داد که رسیدن به آن در آینده را برای دیگران ناممکن و محال می­‌ساخت، معادلات عده‌­ای را به‌هم ریخته بود و خواب و خیال راحت تعدادی را از آنان ربوده بود. اگرچه هم‌­اکنون نیز به نظر نمی‌­رسد، در کوتاه‌­مدت کسی به او و افتخاراتش دست یابد و جای‌گاه او را تصاحب کند. با این وجود، نیکپا برای همیشه به‌عنوان نخستین مدال‌­آور المپیک در تاریخ افغانستان، تارک تاریخ را در اختیار خود خواهد داشت؛ افتخاری که او و مردمش را برای همیشه جاودانه ساخته است.

روند تخریب او و خلق موانع در برابر نیکپا پیش از رقابت­‌های المپیک 2012 آغاز یافته بود؛ زیرا او زمانی گفته بود که مسئولان ورزش افغانستان بیش از رقبای اصلی‌­اش در میادین مسابقات، تلاش کرده‌اند تا او به دومین مدال المپیکی‌­اش نرسد. بعد از المپیک لندن اما، حلقه تبعیض و انحصار که تا آن‌زمان با هیچ فن‌وترفندی نتوانسته بودند او را از رسیدن به افتخار محروم سازند، راه حذف و قربانی ساختن او را در پیش گرفتند. بنابرین عرصه را بر او تنگ ساختند. او در مصاحبه‌ای درین‌خصوص، از وضعیت نابسامان فدراسیون تکواندوی افغانستان و موجودیت تبعیض درین فدراسیون سخن گفته بود. به گفته نیکپا، در آن زمان مربیان از تمرین­‌دادن او دست کشیده بودند، سرپرستی برای تیم وجود نداشت و روحیه ورزش‌کاران به‌شدت دچار افت بوده است. نیکپا در جای دیگری ابراز امیدواری کرده بود که مسئولان فدراسیون تکواندو و نهادهای ورزشی، سمت‌وسو را کنار بگذارند و فدراسیون را ملی فکر کنند. این گفته‌­ها عمق تبعیض و عمل‌کرد خلاف ارزش­‌ها و منافع ملی مسئولان آن‌زمان نهادهای متصدی ورزش افغانستان و به‌خصوص فدراسیون ملی تکواندو را روایت می­‌کند؛ امری که باعث شد تا نیکپا در اوج درخشندگی و توانایی ورزشی‌­اش، امید و انگیزه برای تداوم کار را از دست داده و به‌رسم اعتراض کشور را ترک کند. ستم و تبعیض در برابر نیکپا به‌همین‌جا محدود نمی‌­شود، بلکه پرده­‌ها و لایه­‌های دیگری نیز دارد که ثبت تاریخ شده‌­اند. برخلاف عرف و سنت بین­‌المللی که در همه کشورها مرسوم است، پرچم کاروان ورزشی افغانستان در المپیک 2012 لندن را به او ندادند تا بار دیگر عمق نیات شوم و حذف­‌گرایانه خود در برابر او را به‌نمایش بگذارند. تصویر پرافتخارترین ورزش­کار تاریخ افغانستان را به عمد، در کتاب­‌های درسی نصاب تعلیمی معارف افغانستان چاپ نکردند و به‌جای آن تصاویری از افراد دیگری را قرار دادند که هرگز در حدواندازه او نبودند. این در حالیست که آدری آریا، فیلم‌ساز مشهور آسترالیایی از سینمای هالیوود – توسعه‌­یافته‌ترین بخش سینمای جهان –  فیلمی از زندگی و مسابقات روح‌الله نیکپا ساخته است. این امر گواه زنده آن است که نخبگان ما تا چه حد در وطن غریبند اما در بی‌­وطنی، برای دیگران مهم‌­اند و با ارزش.

با این‌­وجود اما، به‌گواهی مکرر تاریخ، سیاست حذف و نادیده‌­انگاری هرگز نتیجه مطلوب در پی نداشته است. روح‌الله را در افغانستان حذف کردند و مانع استمرار افتخارآوری او گردیدند، اما او هم‌چنان می­‌درخشد و هیچ فرد و گروهی قادر به ایجاد مانع و بازدارندگی در برابر او نیست. او بار دیگر نبوغ و استعدادش را به‌رخ کشید و به‌عنوان مربی تیم ملی تکواندوی کشور نیوزلند برگزیده شد، تا افتخار دیگری را در کارنامه خود و افغانستان به‌ثبت رسانیده باشد. اینک او ماموریت بزرگی بر دوش گرفته است و می­‌رود تا در المپیک 2024 پاریس، این بار نه از آدرس افغانستان که با تیم ملی تکواندوی کشور نیوزلند بار دیگر تاریخ­‌سازی نماید.

ظاهرا او نخستین ورزش‌کار افغانستانی است که جایگاه مربی‌­گری در تیم‌­های ملی یک کشور خارجی در حد نیوزلند را به دست می­‌آورد. درین‌صورت، او باز هم رکوردشکنی کرده و در کنار پربارکردن کارنامه روشن و درخشان خودش، نام افغانستان را در میادین ورزشی با اعتبارتر ساخته است.