کمکهای خارجی، بهویژه کمکهای مالی آمریکا، در دو دهه گذشته نقش کلیدی در توسعه افغانستان ایفا کرده است. پس از سقوط حکومت پیشین در سال ۲۰۲۱ و شکلگیری حکومت سرپرست در افغانستان، کمکهای خارجی به افغانستان به میزان زیادی کاهش یافتند، ولی با آنهم آمریکا به عنوان بزرگترین کمککننده به این کشور مطرح بوده و بیشترین سهم در ارائه کمکهای بشردوستانه را به افغانستان داشته است. با روی کار آمدن دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا و صدور فرمانی از جانب او مبنی بر قطع تمامی کمکهای خارجی آن کشور، افغانستان نیز منحیث یکی از دریافتکنندگان وجوه کمکی متاثر گردید. بیشتر و پیشتر از هر چیز دیگری، سقوط ارزش پول افغانی در برابر ارزشهای خارجی و به خصوص دالر امریکایی، تاثیرپذیری افغانستان ازین ناحیه را آشکار ساخت. بنابرین قطع کمکها تأثیرات عمیقی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و انسانی افغانستان خواهد داشت.
افغانستان به دلیل درگیر بودن با بحران اقتصادی و فقر گسترده، به شدت وابسته به کمکهای خارجی میباشد، به طوری که هم اکنون بیشتر از دو سوم جمعیت کشور به گونه جدی نیازمند دریافت کمکهای بشردوستانه هستند که به واسطه پروژههای تمویلشده از سوی کشورهای جهان از مجرای موسسات و نهادهای مددرسان و موسسات غیر دولتی توزیع میگردد. بنابرین قطع کمکهای بشردوستانه که شامل حداقل 40 میلیون دالر در هفته میگردید، تاثیرات بسیار ناگواری را روی وضعیت زندگی مردم خواهد گذاشت.
بخشهای صحت و آموزش افغانستان به شدت متکی به کمکهای خارجی هستند. سازمانهای بینالمللی که پیش از این بخش مهمی از خدمات پزشکی و آموزشی را تأمین میکردند، به دلیل قطع بودجه و شرایط نامساعد امنیتی، فعالیتهای خود را کاهش خواهند داد. وزارت اقتصاد افغانستان رسما اعلام کرده است که حدود 50 موسسه بینالمللی که در حوزه کمکرسانی به مردم افغانستان فعالیت داشتند، به دلیل قطع کمکها و نبود بودجه از فعالیت بازماندهاند. بنابرین تصور میشود که با تداوم این روند، بسیاری از کلینیکها و شفاخانهها تعطیل شوند و یا با کمبود دوا و تجهیزات طبی مواجه گردند. همچنین، نظام آموزشی کشور نیز ممکن است به دلیل قطع کمکها و نبود حمایت خارجی متاثر گردیده و کیفیت تحصیلی دچار افت گردد.
افزایش بحران انسانی و گرسنگی پیامد دیگری است که تصور میشود در افغانستان واقع شود. بر اساس گزارشهای سازمان ملل، بیش از نیمی از جمعیت افغانستان با ناامنی غذایی شدید مواجه هستند. قطع کمکهای مالی و متوقف شدن حمایتهای بشردوستانه، باعث افزایش گرسنگی و سوءتغذیه، بهویژه در میان کودکان خواهد شد. کمبود مواد غذایی و بالا رفتن قیمتها، وضعیت زندگی خانوادههای فقیر را وخیمتر کرده و بسیاری از مردم را مجبور به مهاجرت داخلی یا خارجی خواهد ساخت، کما اینکه در حال حاضر نیز این روند ادامه دارد.
تضعیف نقش زنان در جامعه آسیب دیگری است که بدون تردید با قطع کمکها به شکل مضاعفی تشدید خواهد شد. یکی از تأثیرات عمده قطع کمکهای آمریکا، آسیب به برنامههایی بود که از حقوق زنان و فرصتهای شغلی و آموزشی آنان حمایت میکردند. توقع کار و فعالیت سازمانهای حامی زنان و اعمال محدودیتهای جدید بر زنان، فرصتهای شغلی و تحصیلی آنان را کاهش داده و یا حتی از میان برداشته است. زنان که پیش از این در بخشهای مختلف از جمله آموزش، صحت و تجارت فعالیت داشتند، اکنون با موانع بیشتری مواجه هستند.
در سوی دیگر افزایش مهاجرت و ناامنی اجتماعی را نیز میتوان تصور کرد. با کاهش فرصتهای شغلی و وخامت اوضاع اقتصادی، بسیاری از افغانها تلاش کردهاند و یا در تلاش هستند تا کشور را ترک کنند. موج جدید مهاجرت، هم به دلیل مشکلات اقتصادی و هم به دلیل عدم اطمینان از آینده، افزایش خواهد یافت. علاوه بر این، ناامنی اجتماعی ناشی از فقر و بیکاری منجر به افزایش جرایم و ناامنی در جامعه نیز میگردد.
نتیجه این است که قطع کمکهای آمریکا به افغانستان تأثیرات گستردهای بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و انسانی این کشور خواهد گذاشت. در حالی که برخی استدلال میکنند که این کمکها باعث وابستگی افغانستان به منابع خارجی شده بود، نمیتوان از این واقعیت چشمپوشی کرد که این کمکها نقش مهمی در بهبود زندگی میلیونها افغان ایفا کرده بود. برای کاهش اثرات منفی این وضعیت، همکاریهای بینالمللی، به ویژه در زمینه کمکهای بشردوستانه و توسعه پایدار، ضروری به نظر میرسد.
بنابرین، با درک اینکه افغانستان در نبود حمایتهای مالی جامعه جهانی و به ویژه آمریکا، با بحرانهای عمیقتری هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ سیاسی ممکن است روبرو گردد، میطلبد که حکومت سرپرست با در نظرداشت اوضاع، رویکری را در پیش گیرد که از رفتن افغانستان به سوی غرق شدن در گرداب دیگری جلوگیری بعمل آید.
17 دسامبر 2024
18 دسامبر 2024
11 ژانویه 2025
26 دسامبر 2024
9 نوامبر 2024