صبح یک روز آفتابی وظیفه گرفتم که به خانه خادم حسین امیری بروم و از زندگی و دوران معلمی او گزارشی تهیه کنم. در «چوک الیکین» من و همکارم که او قرار بود این بار از ما عکس بگیرد، سوار تکسی شدیم. ما به سمت غرب شهر بامیان رفتیم؛ به سوی دره‌ای سبز که با درختان بلند چنار و بید از دو طرف احاطه شده است. از شیشه‌‌ی باز تکسی، هوای خنک داخل می‌ریخت و دلت می‌خواست که موتر روی سینه جاده تا بی‌انتها بدود. اما مقصد ما کوتاه‌تر از آن بود که این لذت دوام داشته باشد.

کنار سرک، نزدیک جوی پر از آب روان پیاده شدیم و به سمت تپه‌ای راه افتایم. ده دقیقه دیگر در خانه‌ای گِلی و ساده‌ای بودیم که پنجره‌های رنگ و رو رفته‌اش رو به طلوع آفتاب قرار داشت. اینجا منزل معلم خادم حسین امیری در روستای «مناره» از مربوطات دره فولادی است.

معلم امیری، از خانه بیرون آمده و منتظر ما بود. او هنوز قامتش راست است و روان سخن می‌زند. او تا قبل از این‌که در ماه ثور امسال تقاعد کند مضمون «ادبیات دری» را در مکتب متوسطه «دو آب چب دره» درس می‌داد. گرچند می‌گوید از هر لحاظ می‌توانست حداقل پنج سال دیگر ادامه دهد.

خادم حسین امیری 65 ساله است. او که پدرش از ناحیه پا معلولیت داشت در عمل یگانه نان‌آور خانواده بود. این طوری بود که قبل از ظهر‌ مکتب می‌رفت و بعد از ظهر روی تکه زمینش مصروف بود.

خادم حسین امیری پس از این‌که «متوسطه شاه فولادی» را خواند، برای دوره لیسه به «ذکور مرکز بامیان» رفت و همان‌جا صنف دوازده را به پایان رساند.

سال 1365 که اوضاع منطقه ثبات چندانی نداشت و به نحوی جنگ داخلی جریان داشت، امیری خواست که کودکان روستا از تعلیم بازنمانند. امکاناتی زیادی موجود نبود و او صنفی را در سایه یک درخت برگزار کرد. نان از خانه می‌برد و با آب می‌خورد و شاگردان روستای « دو آب چب دره» را درس می‌داد. شاگردان هم سه نفر یک کتاب بیشتر نداشتند. در این زمان یکی از ساکنین روستا اتاقکی در اختیار امیری قرار می‌دهد تا وسایل درسش را در آنجا نگه‌داری کند.

امیری دست کم ده سال را بدون مزد و امتیازی درس داد تا اینکه کمیته سویدن شماری کتاب، کتابچه و تخته به صنف آنها کمک کرد و در کنار آن ماهانه 600 کلدار، معادل 171 افغانی امروزی برای معلمین معاش تعیین کرد.

امیری در این مدت از چندین جای از جمله مسولان مکتب، مردم محل، شورای علما، ریاست معارف و شورای ولایتی بامیان تقدیرنامه دریافت کرده است. اما برای امیری آنچه که بیشتر خوشایند است این‌ است که می‌بیند در شمار از اداره‌ها شاگردانش کار می‌کنند و پدر و مادر آنها از وی رضایت دارند.

آخر ماه ثور امسال، سازمان ملل ساخت تعمیر مکتب «دوآب چب دره» را آغاز کرد. امیری از اینکه مکتب «دوآب چب دره» صاحب تعمیر می‌شود خوشحال است، اما در کنار آن خواهان ارتقای این مکتب از متوسطه به لیسه است.

به باور وی، اگر تعمیر مکتب از طلا باشد و کیفیت درس ضعیف، نتیجه‌ای درستی نخواهد داشت. او تاکید دارد که نیاز است که هر مضمون را معلمین مسلکی تدریس کنند.

امیری در این مدت مدرک رسمی دوازده نداشته، بلکه کاغذی دارد که شورای‌ انکشافی محل و گذر هویت و سند او را در آن تایید کرده است، اما حالا که می‌خواهد که معاش تقاعد و اکرامیه خود را بگیرد کارکنان ریاست معارف بامیان به سند وی گیر داده‌اند. امیری می‌گوید که با این مدرک 32 سال را معلمی کرده و معاش گرفته است، اما چرا حالا قابل قبول نیست؟