بازارچه هنر؛ جایی که تا پیش از حاکمیت طالبان بر افغانستان، نماد تلاش‌های خستگی‌ناپذیر زنان کارورز در بامیان در عرصه فرهنگ و هنر به‌شمار می‌رفت و حکم بزرگ‌ترین مرکز خریدوفروش فرآورده‌های صنایع دستی آنان را داشت، این روزها خلوت‌تر از همیشه شده است. شماری از این زنان، ترک شغل کرده و به خارج از کشور رفته‌اند و عده‌ای هم که باقی مانده‌اند، از احتمال ورشکستگی کسب‌وکارهای‌ خود به‌شدت نگران هستند.

این بازارچه که توسط 22  انجمن صنایع دستی مربوط به زنان کارورز مدیریت می‌گردد، تا چندی پیش نه‌تنها جاذبه‌ای برای گردشگران دیدارکننده از بامیان بود، بلکه تنها آدرس برای خرید سوغات سفر از سوی آنان به‌حساب می‌آمد. از همین‌رو، زنان کارورز در این بازارچه، توانسته بودند تا کسب‌وکار خود را رونق دهند و صادرات فرآورده‌های صنایع دستی‌شان را به ولایات دیگر و حتا خارج از کشور گسترش دهند.

اکنون اما، وضعیت در این بازارچه به‌گونه فاحشی تغییر کرده است. زنان کارورز، از یک‌سو مشتریان فرآورده‌های صنایع دستی‌شان را از دست داده‌اند و از جانب دیگر با مشکلات دیگری نظیر قطع ارتباط بانهادهای همکار خود در داخل و خارج از کشور و ناتوانی در تامین کرایه دکان‌های خود مواجه‌اند.

محبوبه سروری (اسم مستعار)، یکی از زنان کارورز در بازارچه هنر در گفتگو با ستاگیدیا تایید کرد که اکنون این احتمال وجود دارد که همه سرمایه‌گذاری‌های زنان کارورز در بخش صنایع دستی، از بین رفته و به هدر روند: «تضعیف توان اقتصادی مردم، توقف رفت‌وآمد گردشگران و از بین رفتن فرصت‌های صدور فرآورده‌های صنایع دستی به ولایات و کشورهای دیگر، فروش آن را با رکود مواجه کرده است»

بانو سروری افزود که اگر مورد حمایت قرار نگرفته و شغل خود را به‌حیث تنها فرد صاحب درآمد در خانواده‌اش از دست دهد، با مشکلات شدید اقتصادی تا حد گرسنه‌ماندن و عدم توانایی در تامین هزینه‌های تحصیل فرزندان خود مواجه خواهد گردید.

فروپاشی تشکلات تولید صنایع دستی زنان

ازهم‌پاشی انجمن‌ها و تشکلات تولید صنایع دستی زنان در بامیان که روزگاری موثرترین نقش را در رشد فرهنگ در بامیان و هموارسازی راه این ولایت برای ورود به «شبکه‌ شهرهای خلاق جهان» داشتند، از دیگر پیامدهای سقوط دولت پیشین افغانستان توسط طالبان بوده است. این امر باعث شده است تا روند تولید صنایع دستی در بامیان کاملا متوقف گردد و صدها زن بی‌کار شوند.

حلیمه محمدی (اسم مستعار)، یکی دیگر از فروشندگان صنایع دستی در بامیان، گفت که تمامی این انجمن‌ها بیشترینه کارمندان خود را از دست داده‌اند: «به‌دلیل  وخامت وضعیت اقتصادی مردم و گرانی حاکم در بازارهای کشور، هزینه‌های تولید صنایع دستی در بامیان، افزایش چشم‌گیری داشته و در جانب مقابل فروش آن به صفر تقرب کرده است. به‌همین سبب، تنها از تعداد 60 کارمند انجمنی که من رهبری آن را به‌دوش داشتم، 40 نفر بی‌کار شده‌اند.»

بانو محمدی تاکید کرد که بیشتر این زنان کسانی بودند که مسئولیت تامین مخارج خانواده خود را عهده‌دار بودند و اکنون در شرایط وخیم اقتصادی زندگی می‌کنند. به گفته او، تنها در ظرف یک ماه گذشته، دوتن از زنان کارورز در بازارچه هنر بامیان، به‌دلیل ناتوانی در پرداخت کرایه دکاکین‌شان، اقدام به متوقف‌سازی فعالیت‌های خود کرده‌اند.

توقف حمایت موسسات

خروج موسسات از بامیان یا توقف فعالیت آن‌ها در نتیجه بروز بحران ناشی از دردست‌گیری کنترل کشور از سوی طالبان نیز کسب‌وکار زنان کارورز در این ولایت را متاثر کرده است. شماری از این موسسات، در جریان سال‌های گذشته برنامه‌های زیادی را در زمینه حمایت از رشد صنایع دستی زنان در بامیان تطبیق کرده بودند.

حوا محمودی (اسم مستعار)، مسئول یکی از انجمن‌های صنایع دستی زنان در بامیان، می‌گوید که این برنامه‌ها به معرفی صنایع دستی آنان در سطح ولایات و برخی از کشورها، بازاریابی برای آن و در نتیجه رشد و رونق‌گیری فعالیت‌های فرهنگی-اقتصادی زنان در این ولایت، «موثریت انکارناپذیر»ی داشت.

بانو محمودی علاوه کرد که تمامی این موسسات در حال حاضر قراردادهای خود با آنان را به حالت تعلیق درآورده و یا هم ملغا کرده‌اند: «در پنج ماه گذشته هیچ‌یک از این موسسات به‌سراغ ما نیامده‌اند و اداره محلی طالبان هم به حفظ کسب‌وکار زنان در بازارچه هنر، تمایلی از خود نشان نداده است، هرچند مانعی برای فعالیت‌های آنان ایجاد نکرده‌اند.»

اقدامات اداره محلی طالبان

مسئولان در اداره اطلاعات و فرهنگ بامیان هم ضمن پذیرش تشدید مشکلات اقتصادی و تاثیرگذاری آن بر فعالیت زنان کارورز در نتیجه وقوع تحولات اخیر در کشور، گفته‌اند که از فعالیت‌های زنان در عرصه فرهنگ و هنر حمایت خواهند کرد. آنان، ابراز امیدواری کرده‌اند که در فصل بهار و تابستان، ورود گردشگران به‌این‌ولایت، افزایش یافته و بازارچه هنر بار دیگر رونق یابد.

مولوی سیف‌الرحمان محمدی، رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان در بامیان، به ستاگیدیا گفت که این اداره تلاش خواهد کرد تا با حفظ امنیت این ولایت، زمینه ورود گردشگران به این ولایت به‌عنوان یکی از گزینه‌ها برای رشد صنایع دستی زنان را فراهم آورد.

آقای محمدی افزود که در آینده نزدیک، جلساتی با زنان کارورز نیز برگزار خواهد شد تا در مورد چگونگی برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی در بامیان در جهت افزایش میزان فروش فرآورده‌های آن، گفتگو صورت گیرد.

با این حال، زنان کارورز با بیان این‌که در چند ماه گذشته متقبل «ضرر هنگفتی» شده‌اند، از کاهش روزافزون سرمایه‌های خود ابراز نگرانی کرده‌اند. آنان امیدوارند که موسسات ملی و بین‌المللی و اداره محلی طالبان با توجه به وضعیت بد اقتصادی ساکنان این ولایت، در زمینه حفظ سرمایه‌گذاری‌های زنان در بخش صنایع دستی و جلوگیری از سقوط کسب‌وکارهای آنان وارد عمل شده و اقدامات لازم را در این زمینه صورت دهند.