حمله اخیر در دیره اسماعیل خان ایالت خیبر پختونخواه که به گفته مقامهای پاکستانی به کشتهشدن بیستوسه تن از کارکنان امنیتی آن کشور انجامیده است، بار دیگر تنشهای موجود میان افغانستان و پاکستان را بیشتر کرده است. بهدنبال این حمله، پاکستان ادعا کرده است که در پشت این کار، تحریک جهاد پاکستان، گروه وابسته به تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی) دخیل میباشد. بههمیندلیل، وزارت خارجه پاکستان، کاردار سفارت افغانستان در اسلام آباد را احضار کرده و ضمن اینکه خواستار بررسی کامل حملات اخیر گردیده، از کابل خواسته است تا علیه عاملان آن اقدامات جدی را انجام دهد.
این نخستین باری نیست که پاکستان ادعاهای اینچنینی را مطرح میکند. از دو سال بدینسو که حملات گروه تی تی پی پس از ختم آتشبس با دولت پاکستان، افزایش چشمگیری بهخود گرفته و تلفات زیادی را بهنیروهای امنیتی پاکستان وارد آورده است، مقامات آن کشور همواره انگشت اتهام خویش را بهسوی افغانستان دراز کرده و این کشور را منشاء و پناهگاه سازماندهندگان این حملات عنوان نمودهاند. حمله مرگبار اخیر یک بار دیگر خشم مقامات پاکستانی را برانگیخته و باعث شده است تا وزارت خارجه آن کشور از کابل بخواهد این حمله را در بالاترین سطح محکوم کند.
انتظار میرفت که با وجود رابطه خوبی که حکومت سرپرست کنونی از سالیان گذشته با حکومت پاکستان برقرار کرده بود، پس از بازگشت “گروه طالبان” قدرت و سیاست در افغانستان، تعاملات مثبت گذشته، شکل گستردهتر و عمیقتری بهخود میگرفت و روابط سیاسی و اقتصادی میان کابل و اسلام آباد ابعاد وسیعتری را بهخود میگرفت. بهنظر میرسد، فعالیت تیتیپی در پاکستان، روابط دو کشور افغانستان و پاکستان را با پیچیدگیهای عجیبی روبرو ساخته است که عبور از آن بهآسانی ممکن و میسر نیست. در یک سوی قضیه، تیتیپی با گروه طالبان افغانستان که هماکنون قدرت را در دست دارد، به لحاظ اهداف و مقاصد مبارزاتی در یک مسیر قرار داشته و هر دو در جهت شکلگیری نظام اسلامی با تعبیر مشخصی که دارند، جنگیدهاند و میجنگند. از این زاویه اگر نگریسته شود، قطع رابطه میان این دو عملا تا حد زیادی به امری ناممکن شباهت دارد. در همینحال، دولت پاکستان بهخوبی از وضعیت بحرانی افغانستان در حال حاضر آگاه است و میداند که وابستگی اقتصادی افغانستان به پاکستان، نقطه ضعف بسیار بزرگی است که همواره میتوان از آن سود برد و ازین رهگذر افغانستان را زیر فشار قرار داد. به همین لحاظ، کابل تقریبا همیشه زیر فشارهای اقتصادی پاکستان قرار داشته است. در شرایط کنونی نیز، حکومت پاکستان در نظر دارد تا با استفاده از بحران اقتصادی و بشری حاکم بر افغانستان و ضعف همهجانبهای که این کشور از آن رنج میبرد، خواستههایش را بر کابل تحمیل نموده و به هر شکل ممکن زمینههای حضور و تقویت تیتیپی از آدرس افغانستان را برچیند تا راحتتر به نابودی این گروه نایل آید.
در این سوی کار، با وجود آنکه حکومت سرپرست بارها و بارها عدم استفاده از خاک افغانستان در برابر کشورهای همسایه را اطمینان داده است و حضور افراد وابسته به تیتیپی در خاک افغانستان را نیز رد کرده است، اما ظاهرا پاکستان هنوز قانع نشده و باورمند است که تعدادی از افراد و فرماندهان تیتیپی در افغانستان هستند و ازین کشور اقدام به سازماندهی حملات تروریستی در خاک پاکستان مینمایند.
با اینحال، حکومت سرپرست، در ظاهر امر ناگزیر است خواستههای رسمی پاکستان را در نظر بگیرد و عملا اقداماتی را در خصوص محدودسازی حضور تیتیپی در خاک افغانستان روی دست گیرد- کما اینکه گزارشاتی از بازداشت تعدادی ازین افراد توسط رسانههای پاکستانی به نشر رسیده است – تا روابط تنشآلود کابل- اسلامآباد بیشتر ازین تیرهتر نشود.
پرواضح است که افزایش تیرگی روابط با پاکستان، به سود افغانستان نیست؛ زیرا باعث تداوم سیاستهای ناعادلانه آن کشور در برابر افغانستان میگردد. فشارهای اقتصادی به شمول مسدودسازی بنادر و محدودیت تجارت و اعمال فشار بر مهاجرین، ابزارهایی هستند که پاکستان از آن در جهت تحمیل خواستههای خود سود برده است و این بار نیز چنین میکند.
3 آگوست 2024