14 دسامبر 2023  
 سلیمان احمدی  

آیا روابط با پاکستان به تیرگی می‌رود؟

آیا روابط با پاکستان به تیرگی می‌رود؟

حمله اخیر در دیره اسماعیل خان ایالت خیبر پختون­خواه که به گفته مقام‌­های پاکستانی به کشته‌شدن بیست­‌وسه تن از کارکنان امنیتی آن کشور انجامیده است، بار دیگر تنش­‌های موجود میان افغانستان و پاکستان را بیشتر کرده است. به‌­دنبال این حمله، پاکستان ادعا کرده است که در پشت این کار، تحریک جهاد پاکستان، گروه وابسته به تحریک طالبان پاکستان (تی تی پی) دخیل می‌­باشد. به­‌همین‌دلیل، وزارت خارجه پاکستان، کاردار سفارت افغانستان در اسلام آباد را احضار کرده و ضمن این­که خواستار بررسی کامل حملات اخیر گردیده، از کابل خواسته است تا علیه عاملان آن اقدامات جدی را انجام دهد.

این نخستین باری نیست که پاکستان ادعاهای این‌چنینی را مطرح می­‌کند. از دو سال بدین­‌سو که حملات گروه تی تی پی پس از ختم آتش­‌بس با دولت پاکستان، افزایش چشم­‌گیری به­‌خود گرفته و تلفات زیادی را به‌نیروهای امنیتی پاکستان وارد آورده است، مقامات آن کشور همواره انگشت اتهام خویش را به‌­سوی افغانستان دراز کرده و این کشور را منشاء و پناه­‌گاه سازمان­‌دهندگان این حملات عنوان نموده‌­اند. حمله مرگ‌­بار اخیر یک­‌ بار دیگر خشم مقامات پاکستانی را برانگیخته و باعث شده است تا وزارت خارجه آن کشور از کابل بخواهد این حمله را در بالاترین سطح محکوم کند.

انتظار می‌­رفت که با وجود رابطه خوبی که حکومت سرپرست کنونی از سالیان گذشته با حکومت پاکستان برقرار کرده بود، پس از بازگشت “گروه طالبان” قدرت و سیاست در افغانستان، تعاملات مثبت گذشته، شکل گسترده‌­تر و عمیق‌­تری به‌­خود می­‌گرفت و روابط سیاسی و اقتصادی میان کابل و اسلام آباد ابعاد وسیع‌­تری را به‌­خود می‌­گرفت. به­‌نظر می‌­رسد، فعالیت تی‌­تی‌­پی در پاکستان، روابط دو کشور افغانستان و پاکستان را با پیچیدگی‌­های عجیبی روبرو ساخته است که عبور از آن به‌آسانی ممکن و میسر نیست. در یک سوی قضیه، تی‌­تی‌­پی با گروه طالبان افغانستان که هم‌­اکنون قدرت را در دست دارد، به لحاظ اهداف و مقاصد مبارزاتی در یک مسیر قرار داشته و هر دو در جهت شکل­‌گیری نظام اسلامی با تعبیر مشخصی که دارند، جنگیده‌­اند و می­‌جنگند. از این زاویه اگر نگریسته شود، قطع رابطه میان این دو عملا تا حد زیادی به امری ناممکن شباهت دارد. در همین‌حال، دولت پاکستان به‌­خوبی از وضعیت بحرانی افغانستان در حال حاضر آگاه است و می­‌داند که وابستگی اقتصادی افغانستان به ­پاکستان، نقطه ضعف بسیار بزرگی است که همواره می‌­توان از آن سود برد و ازین رهگذر افغانستان را زیر فشار قرار داد. به همین لحاظ، کابل تقریبا همیشه زیر فشارهای اقتصادی پاکستان قرار داشته است. در شرایط کنونی نیز، حکومت پاکستان در نظر دارد تا با استفاده از بحران اقتصادی و بشری حاکم بر افغانستان و ضعف همه­‌جانبه‌­ای که این کشور از آن رنج می­‌برد، خواسته­‌هایش را بر کابل تحمیل نموده و به ­هر شکل ممکن زمینه­‌های حضور و تقویت تی­‌تی­‌پی از آدرس افغانستان را برچیند تا راحت‌­تر به نابودی این گروه نایل آید.

در این سوی کار، با وجود آن‌­که حکومت سرپرست بارها و بارها عدم استفاده از خاک افغانستان در برابر کشورهای همسایه را اطمینان داده است و حضور افراد وابسته به تی­‌تی‌­پی در خاک افغانستان را نیز رد کرده است، اما ظاهرا پاکستان هنوز قانع نشده و باورمند است که تعدادی از افراد و فرماندهان تی­‌تی­‌پی در افغانستان هستند و ازین کشور اقدام به سازمان‌­دهی حملات تروریستی در خاک پاکستان می­‌نمایند.

با این­‌حال، حکومت سرپرست، در ظاهر امر ناگزیر است خواسته‌­های رسمی پاکستان را در نظر بگیرد و عملا اقداماتی را در خصوص محدودسازی حضور تی­‌تی‌­پی در خاک افغانستان روی دست گیرد- کما این­‌که گزارشاتی از بازداشت تعدادی ازین افراد توسط رسانه­‌های پاکستانی به نشر رسیده است – تا روابط تنش‌­آلود کابل- اسلام‌آباد بیشتر ازین تیره‌­تر نشود.

پرواضح است که افزایش تیرگی روابط با پاکستان، به سود افغانستان نیست؛ زیرا باعث تداوم سیاست­‌های ناعادلانه آن کشور در برابر افغانستان می­‌گردد. فشارهای اقتصادی به شمول مسدودسازی بنادر و محدودیت تجارت و اعمال فشار بر مهاجرین، ابزارهایی هستند که پاکستان از آن در جهت تحمیل خواسته‌­های خود سود برده است و این بار نیز چنین می­‌کند.