نظیفه حیدری

سال‌هایی به­ درازای عمر چند نسل است که فقر و محرومیت و به­ تبع آن سیاه­‌بختی و رنج بی­‌حسابی، با سرنوشت ساکنان بامیان گره کور خورده است. جغرافیای خشن و نامناسب برای زراعت و مالداری؛ تنها شغلی که قریب به تمام این مردم از طریق آن تامین مایحتاج می­‌کنند از یک طرف و تبعیض و ستم تاریخی حکومت­‌های مبتنی بر انحصار و استبداد قومی و خاندانی برعلیه آن­‌ها از دیگر سو، تمامی فرصت­‌ها برای دستیابی به منابع و رشد اقتصادی را از بامیانی‌­ها ربوده و راهی برای برون­‌رفت از این وضعیت نگذاشته است.

پی‌­آیند برخورد صورت‌گرفته با بامیان و محروم­‌نگهداری آن از تمامی پروژه‌های بزرگ انکشافی، برای ساکنان این ولایت سنگین تمام شده و زندگی را برای آن­‌ها دشوار ساخته است. بربنـیاد آماری که اداره محلی بامیان روز گذشته ارائه کرده است، هم­‌اکنون در حدود 45 هزار خانواده در سراسر این ولایت، در معرض خطرات شدید ناشی از عدم دسترسی به مواد غذایی قرار دارند و نیازمند دریافت کمک­‌های فوری­‌اند. این موضوع، در کنار قضیه غم­‌انگیزی که چندی پیش اتفاق افتاد و در آن یک خانواده در مرکز بامیان مجبور به فروش طفل چهل­‌روزه خود در بدل پنجاه هزار افغانی گردید، عمق فاجعه­‌ای که فقر در این ولایت به‌بار آورده است را به نمایش می‌‌گذارد.

دردآوتر از این موارد اما، اظهار عجز اداره محلی بـامیان از کمک­‌رسانی به­ این خانواده‌­ها و استمساک این اداره به موسسات بین‌­المللی برای نجات جان آن­‌هاست. همان بلندپایه­‌های این اداره که تا چند ماه پیش تمامی اعتراضات و انتقادات در برابر سیاست­‌های تبعیض­‌آمیز حکومت مرکزی در قبال مردم بامیان را ”آشوب و شورش“ می­‌خواندند و از ته گلو داد می­‌زدند که این ولایت ”بیشترین برنامه­‌ها و پروژه­‌های انکشافی را دارد“ و در نتیجه برگزاری چند جشنواره، در ”جایگاه بلندی به­ لحاظ رشد اقتصادی قرار گرفته است“، اکنون در یافتن راه­ حلی برای جلوگیری از تلف شدن هزاران خانواده محتاج به قرصی نان خشک که این روزها تمام کسب‌وکارهای‌شان به دلیل وضع محدودیت بر گشت‌وگذار تعطیل شده است، به بن­‌بست­ خورده­‌اند.

همین اذعان به ناتـوانی، در عین حالی که ادعاهای طرح­‌شده از جانب مقام­‌های حکومتی را باطل ساخته و آن را در حد تلاش بی‌­نتیجه برای دستاوردسازی از هیچ، تقلیل ارزش می‌­دهد، به­‌وضوح ثابت می‌­کند که تا کنون هیچ­ کاری برای محرومیت­‌زدایی در بامیان صورت نگرفته است، وگرنه، فقر با این سرعت در این ولایت گسترش نمی­‌یافت و در شرایطی که شیوع ویروس کرونا زندگی را بر همه سخت ساخته است، همه‌­روزه گریبان­‌گیر خانواده­‌های بیشتری نمی‌­گردید.

نحوه عملکرد حکومت مرکزی در برابر مردم بامیان در حداقل پنج سال گذشته نیز بر این موضوع صحه می‌­گذارد. تعلل در آغاز روند استخراج معادن بامیان به بهانه­‌های گوناگون، انحراف مسیر عبور خط انتقال برق 500 کیلوولت ترکمنستان، حذف ناعادلانه بامیان از فهرست بندهای آبگردان، تخصیص کمترین بودجه انکشافی به بامیان، اختصاص غیرموجه و غیر منطقی درآمد معدن ذغال سنگ اشپشته این ولایت به استخراج معـدن مس عینک لوگر، سهل­‌انگاری در تامین امنیت راه­‌های مواصلاتی بامیان و برگشت دادن 30 میلیون از بودجه اختصاص یافته به این ولایت در سال مالی گذشته در کنار ده­‌ها مورد دیگر، همه و همه حکایت از آن دارند که اراده‌­ای در حکومت برای آوردن تغییر در زندگی مردم این سرزمین محروم وجود ندارد.

با این­حال، امیدواری به انجام اقدامی از سوی حکومت برای برای بازداری از گسترده­‌تر شدن دامنه فقر در بامیان، بیهوده به­نظر می­‌رسد، زیرا اگر قرار بود کاری در این زمینه انجام شود، از فرصت تکرارناپذیری که در نوزده سال گذشته برای بهره­‌گیری از ظرفیت­‌های اقتصادی بزرگ بامیان وجود داشت، استفاده می‌­شد.

بنابراین، مردم بامیان نباید در انتظار این باشند که حکومت به­ رضایت خود برنامه­­‌ای را در جهت آوردن تغییرات مثبت در زندگی آنان، سامان داده و تطبیق کند و یا حداقل کمکی را در این شرایط دشوار برای نجات جان آنان انجام دهد. مردم بامیان  باید تا کنون این را فهمیده باشند که اگر اعتراضات و دادخواهی‌­های‌­شان نبود، حکومت، اجرای همان پروژه­‌های کوچک و غیرموثر را نیز برای این ولایت روادار نبود.

اکنون نیز جلوگیری از بدتر شدن وضعیت، بستگی به ایستادگی مردم بامیان در کنار هم دارند. در شرایط کنونی بهترین راه حلی که برای جلوگیری از تلف شدن هزاران خانواده فقیر و محروم از ابتدایی‌ترین امکانات زندگی به نظر می‌رسد، همیاری شهروندان بامیان با یکدیگر است. واضح و مسلم است که نمی‌توان منتظر نشست تا حکومت به کمک مردم بشتابد. بنابراین، مردم باید خود دست به‌کار شوند. در این میان افراد خیر و تاجران محلی می‌توانند برجسته‌ترین نقش را داشته باشند.‌ آنان که دست‌شان به دهان‌شان می‌رسد باید دست خانواده‌هایی که از در معرض تهدید ناشی از فقر و گرسنگی قرار دارند را بگیرند، در غیر این صورت، قبل از ویروس کرونا، فقر قربانیان بیشتری از مردم گرفته و فاجعه غیرقابل‌تصوری را در بامیان رقم خواهد زد.