شش روز پیش، پنج باشنده قریه «رشک» در منطقه «پشته غرغری» ولسوالی پنجاب بامیان، به‌دلیل مخالفت با فیصله کمیسیون حل منازعات کوچی‌ها و روستانشینان مبنی بر واگذاری اسناد املاک و زمین‌های‌شان به کوچی‌ها، تحت توقیف قرار گرفته و راهی زندان شدند. آنان یک روز بعد، پس از ارائه تضمین آزاد شدند و اکنون خواستار رسیدگی عادلانه به دعوای خود با کوچی‌ها در محاکم هستند.

دعوای حقوقی میان ساکنان  این  روستا و کوچی‌ها به پنجاه سال قبل بر می‌گردد. امین آرمان از اهالی ولسوالی پنجاب، در برگه فیسبوک خود در مورد پیشینه این معضل چنین نگاشته است: «کوچی‌ها در دهه 50 خورشیدی با استفاده از دلخوری‌های ناشی از جناح‌بندی انتخاباتی میان «اکبرخان» و «حاجی سرور»  در «پشته‌ی غرغری» ولسوالی پنجاب بامیان جابجا شدند. آنان در سال 1352 ادعای مالکیت زمین‌های زراعتی در این منطقه را مطرح کردند. عوض علی ساکن محل که در آن‌زمان علیه کوچی‌ها ایستاد، شب‌هنگام از خانه‌اش توسط آنان ربوده شد. کوچی‌ها تا کنون پیکر او را تحویل نداده و از افشای محل دفنش نیز خودداری کرده‌اند.»

علی‌حسین، فرزند عوض‌علی مقتول، در گفت‌وگویی به ستاگیدیا گفت که این قتل به‌طور فجیع صورت گرفته است و گفته می‌شود حتی جسد پدرش  را سوزانده‌اند. او اضافه کرد که کوچی‌ها خانه پدرش را نیز «غارت و چپاول» کرده‌اند.

 علی‌حسین افزود: «با روی‌کارآمدن دوباره حکومت امارت، کوچی‌ها بار دیگر آمده‌اند و می‌گویند که باید زمین وخانه‌های‌مان را به آن‌ها واگذار کنیم. آنان می‌خواهند با زور پیش بروند.»

این باشنده روستای رشک اضافه کرد که با آغاز دعوا، کمیسیونی تشکیل شده است که متشکل از مردم محل و کوچی‌ها است و زمانی که اعضای آن برای فیصله می‌آیند، اسناد را بررسی نکرده و به محکمه راجع می‌کنند. به گفته او، کوچی‌ها در محکمه حاضر نمی‌شوند تا قضیه از راه قانونی به‌پیش برود. بربنیاد آن‌چه علی‌حسین می‌گوید، کوچی‌ها اصرار دارند که «هر چه می‌شود و نمی‌شود از  طریق همین کمیسیون باید انجام شود.»

براساس گفته‌های او، هیاتی که از سوی کمیسیون و اداره اقوام، سرحدات و قبایل بامیان به روستای رشک آمده‌، از او خواسته است که این روستا را به کوچی‌ها واگذار کند.

علی‌حسین به ستاگیدیا می‌گوید که به تاریخ 12 اسد سال روان، به دلیل دفاع از خودش و مقاومت در برابر کوچی‌ها، با چهار تن از نزدیکانش از سوی نیروهای امنیتی بازداشت و یک روز بعد با دادن ضمانت آزاد شده است. این دومین‌بار است که وی به خاطر دعوای حقوقی زمین با کوچی‌ها به زندان می‌رود.

علی‌حسین که پدرش را به خاطر این دعوا از دست داده است، از این‌که هنوز برایش مشخص نیست که بر چه اساسی باید زمین‌هایی که طی چهار نسل، مال میراثی‌اش بوده را به کوچی‌ها واگذار کند، در شگفت است. او برای اثبات حق مالکیتش می‌گوید: «اگر سندی از پدر ما دارند بیاورند، در غیر آن {زمین‌هایم} را به‌زور نمی‌دهم. حداقل یک سند بیاورند که {نشان دهد} این زمین‌ها را از پدر ما خریده‌اند.»

او هم‌چنان از این‌که تلاش‌هایش درباره قتل پدر هم بی‌نتیجه بوده و محکمه به این موضوع رسیدگی نکرده است، گلایه دارد.

تایید مالکیت مردم محل بر زمین‌ها

در نوار تصویری‌ای که از نشست هیات اعزامی اداره محلی با مردم محل، در توییتر –پلتفورم ایکس- نشر شده است، دیده می‌شود که یک باشنده روستای رشک، به فیصله‌ی هیاتی که برای واگذاری زمین‌های او به کوچی‌ها به محل رفته‌اند، اعتراض کرده و می‌گوید: «این فیصله ظالمانه است؛ ما هیچ قبول نداریم به این خاطر که کمیسیون در سال گذشته (1401) خواست ما را نادیده گرفته بود و هیات امسال نیز به بررسی محل و اسناد نپرداخته است. شما چطور زمین چندصدساله و موروثی مرا به کوچی‌ها می‌دهید؟»

این نوار هم‌چنان نشان می‌دهد که یک عضو هیات اعزامی، با لحن تندی سخنان فرد معترض را قطع کرده و ضمن این‌که فیصله سال گذشته کمیسیون حل منازعات کوچی‌ها و روستانشینان را غیرقابل تغییر می‌خواند، سعی می‎کند تا آن‌را با زور بر این فرد بقبولاند. او، از این باشنده این روستا می‌خواهد تا ساکت شود و خطاب به وی می‌گوید: «چرا برای من دلیل می‌آوری؟ برو و دلایلت را در کمیسیون مطرح کن! این فیصله کمیسیون است و از جانب والی برای تطبیق ارسال شده است. اگر کمیسیون و والی ظالم‌اند، برو از آنان شکایت کن.» این عضو هیات اما با آن‌که سرانجام مالکیت فرد معترض بر زمین‌های تحت دعوا را می‌پذیرد، او را مخاطب قرار داده و تاکید می‌کند که «فیصله همین است، هرجا که می‌خواهی برو!»

با این وجود، صبور سیغانی‌، سخن‌گوی والی بامیان، بعدازظهر امروز در تماس با ستاگیدیا تمام آن‌چه در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها در خصوص منازعات میان کوچی‌ها و روستانشینان در این ولایت انتشار یافته‌ است را «دور از حقیقت و شایعات محض» خواند. سیغانی گفت که «هیچ‌کسی نمی‌تواند برای حل و فصل قضایایی مانند دعاوی زمین، از خشونت و رفتار غیرانسانی کار گیرد.»

روز گذشته نیز دفتر مطبوعاتی والی بامیان از قول او و اعضای کمیسیون حل منازعات کوچی‌ها و روستانشینان، اعلام کرده بود که قضایای مرتبط به اختلافات میان هردو جانب باید برمبنای اسناد قانونی، قباله شرعی، شواهد و مدارک موثق، به‌شکل مسالمت‌آمیز و بدون تاثیرپذیری از تعلقات و تعصبات قومی و مذهبی، حل گردد.

 اختلافات میان کوچی‌ها و روستانشینان اخیرا در ولایات مختلف به‌ویژه مناطق مرکزی، افزایش یافته است. براساس گزارش‌های منتشرشده در برخی از رسانه‌ها، 17 تن از ساکنان ولسوالی ناور غزنی نیز از بیست‌وهشتم ماه گذشته تا کنون، به‌درخواست کوچی‌ها در بازداشت به‌سرمی‌برند.