بحران‌های سیاسی درکشور، کم‏‌توجهی حکومت مرکزی و ضعف اداره محلی بامیان در حمایت از صنایع دستی بومی، سبب شده است تا بازار برخی از انواع فرآورده‌های این صنایع با رکود مواجه گردند. در عین حالی که برخی از صنایع دستی بانوان بامیان شهرت جهانی یافته‌اند، شماری دیگر از آن‌ها از رونق افتاده‌اند.

سوزن‌دوزی، نمدمالی و بافت قالین، خورجین، گلیم و شال از جمله صنایع دستی بانوان بامیان مناطق مرکزی به شمول بامیان است که طی سال‌ها جنگ و مهاجرت به فراموشی سپرده شده‌اند. یکی از این صنایع با ارزش در بامیان، نمدمالی است. نمد با استفاده از پشم خالص گوسفند و به سختی ساخته می‌شود و در بازارها با قیمت گران به فروش می‌رسد.

در گذشته های دور، نمد تنها زینت بخش مهمان‌خانه‌های خانواده‎های متمول وخوش‌روزگار هزاره‌جات بود و فقط خوانین  ومیرهای دایزنگی، مراجع مذهبی وچهره‌های متنفذ هزاره از آن به حیث فرش مهمان‌سراهای خود استفاده می‎کردند.

حاجی میرزابیگ، پیرمردی از ساکنان ولسوالی ورس ولایت بامیان گفت: «پیش از انقلاب، نمد دایزنگی که از پشم بسیار مرغوب و از اولین “تراش” یا “کل پشم” بره وطنی در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شد بسیار معروف بود و حتا به کشورهای دیگر نیز صادر می‌گردید.«

او علاوه می‌کند: «نمد دایزنگی درگذشته‎ها یکی از توشه‌های راه زائران هزاره نیز بود. آنان زمانی که به قصد اماکن مقدسه در ایران، عراق، سوریه و عربستان و یا دیگر کشورهای همسایه سفر می‌کردند، از نمد به عنوان کالای مرغوب و قیمت‎بها با خود می‌بردند و  با فروش آن سود خوبی کمایی کرده و پول خرید سوغات شان را تامین می‌کردند.«

اکنون صنعت نمدمالی در بامیان تحت تاثیر چندین عامل بارکود مواجه شده، است. عدم حمایت دولت از صنایع دستی بانوان، خشک‎سالی‌های پی‌هم و کم شدن مالداری، افزایش قیمت پشم گوسفند و افزایش واردات فرش‌های ایرانی و ترکی از جمله عواملی‌اند که استفاده از نمد را کم‎رنگ ساخته‌اند.

سجاد محسنی یکی از ریش سفیدان مرکز بامیان، نمدمالی را جزئی از هنر و فرهنگ محلی ساکنان این ولایت دانسته و می‎گوید: »نمدمالی با نام بانوان بامیان گره خورده و بخشی از فرهنگ هزاره‌جات به حساب می‎آید که اما فراموش شدن آن به معنای نابودی جزئی از داشته‎های فرهنگی مردم این ولایت است.«

محسنی افزود:  با آن‎که ساختن نمد؛ از تهیه کردن پشم تا نقش انداختن، مالیدن و قیغ گرفتن حواشی آن، کار سخت و دشواری است، با آن‌هم برای بانوان نوعی کار توام با تفریح است، زیرا نمدمالی طی یک مراسم خاص انجام می شود که گاهی چندین روز را در برمی گیرد.«

از طرف دیگر حمیده محمدی، یکی از بانوان تجارت‏‌پیشه در بامیان به این باور است که نبود بازار، بی‌توجهی به بازاریابی و تبع آن نبود بازار مشخص برای عرضه صنایع دستی بانوان در این ولایت دلیل، دیگری است که سبب از رونق افتادن صنعت نمدمالی شده است.

بانو محمدی می‌گوید: «بانوان بامیان تنها در بعضی از جشنواره‎ها فرصت می‌یابند تا صنایع دستی‏‌شان را به نمایش بگذارند، چون نه در بامیان و نه در هیچ یکی دیگر از شهرهای کشور، بازار مشخصی برای عرضه صنایع دستی آنان وجود دارد.»

به گفته محمدی، یک تخته نمد 12 کیلویی که پس از حلاجی پشم گوسفند توسط نداف، حداقل دو روز را در بر می‎گیرد تا توسط یک گروه چهار یا پنج نفری از بانوان ساخته شود، حتا در بازار داخل قریه بیش از1500 تا2000 افغانی به فروش نمی‌رسد.

در همین حال ملایعقوب، از باشندگان ولسوالی پنجاب ولایت بامیان، نظر دیگری در این مورد دارد.  او که فرش مهمان‎خانه‎اش نیز نمد لیگان ورسی است، تاکید دارد که شمار زیادی از صنایع دستی بامیان در حال فراموش شدن هستند، اما بازار نمدمالی در این ولایت، پس از یک دوره نسبتا طولانی بار دیگر گرم شده است.

او گفت: «نمد یک فرش صحی است و در فصل زمستان بسیار گرم. کسانی که به کمردردی و روماتیزم مبتلا هستند، خانه‏شان نم دارد و یا کانکیریتی است می‌توانند از آن به عنوان فرش و روتختی استفاده کنند.»

ملایعقوب اضافه کرد: «از وقتی که از نمد دایزنگی علاوه بر فرش خانه به عنوان تحفه برای بزرگان ور شوت برای مقامات استفاده می‎شود، بازار آن بهترشده است، چون کسانی که کارش بند حکومت و موسسات باشد، یک تخته از این نمد با خود می‏‌برند تا مشکل خود را حل سازند. حتا مقام‌های بلندرتبه حکومتی هم از این امر مستثنا نیستند.»

این مردم سال‌خورده می‌گوید: «رشد نمدمالی اضافه بر این که اقتصاد خانواده‎های روستایی را تقویت می‌‏کند، از فروش آن عواید خوبی نصیب دولت نیز می‎گردد. چنان‎چه نمد بامیان با طرح و دیزان مطابق تقاضای بازارهای خارجی ساخته شود، بازار آن دوباره رونق خواهد گرفت.»

با این همه در چند سال اخیر، افزون بر فرش، لباس، کفش و برخی از وسایل تزئینی نیز از جنس نمد ساخته می‌شوند. صنعت‌گران در بامیان خوشبینند که بتوانند با عرضه نمد در طرح‌های جدید، بتوانند این صنعت را احیا کرده و بدین‎طریق کاری در راستای بهبود وضعیت اقتصادی ساکنان فقیر بامیان انجام دهند. آنان از دولت نیز می‌خواهند تا برای رونق دوباره نمدمالی، به اجرای برنامه‌های حمایتی بپردازد.