همواره درباره سیگار و استفاده‌ی آن حساسیت داشته‌ام؛ از دود کردن بی‌حساب آن از طرف جوانان و نوجوانان تا این‌که ته سیگار هر طرف غیرمسولانه در محیط رها می‌شود. به نظرم این روزها افراد زیادی، ریش سفیدهای منطقه، پدرها و بزرگ‎ترها نسبت به استفاده سیگار حساسیت زیادی ندارند و راستش چه سیگار دست تان باشد، چه آیسکریم برای کسی اهمیتی ندارد.

در این گزارش با شماری از کسانی صحبت کرده‌ام که یا سیگاری اند، یا در گذشته سیگار می‌کشیدند و یا هم سیگار می‌فروشند. در بخش دیگر، دیدگاه یک داکتر در شفاخانه ولایتی بامیان را پرسیده‌ام که عوامل رو آوردن جوانان به سیگار چه است و کدام شیوه‌ها برای ترک آن موثر است.

سه جوان حوالی بازار بامیان سرگرم صحبت بودند. لای انگشتان دو نفر شان نخ‌های سیگار جاگرفته بود با تشنگی وسط دو لب شان می‌گذاشتند و پی‌هم به آسمان دود پف می‌کردند. به سمت شان رفتم و از یکی شان تقاضای مصاحبه کردم. اما حاضر نشد. توضیح داد که بی‌خبر از خانواده‌اش سیگار می‌کشد و نمی‌خواهد آنها باخبر شوند. وقتی‌که برایش اطمینان دادم نام واقعی او را در گزارش نمی‌آوریم، قبول کرد که صحبت کند. ما نام او را علی می‌گذاریم. علی یک سال قبل از دانشکده‌ی دارو سازی دانشگاه کابل فارغ شد. او می‌گوید که در این مدت که بیکار بود فشارهای روحی و نگرانی‌ها او را به سوی سیگار کشاند. حالا شش ماه می‌شود که سیگار می‌کشد و به آن اعتیاد پیدا کرده است. با آن‌که کشیدن سیگار را نمی‌پسندد، اما می‌گوید هنوز راهی برای رها کردن آن نیافته است.

کنار علی، محمد حسین دانشجوی سال دوم، رشته اقتصاد در دانشگاه بامیان است. او هنگامی که صنف دوازده مکتب بود در مسیر راه از تعارف یک نخ، دو نخ هم صنفی‌هایش سیگاری شد. محمد حسین به این باور است که کشیدن سیگار به او احساسی خوبی می‌دهد و به این زودی تصمیم ترکش را هم ندارد.

حاجی حسین در راسته اصلی بازار بامیان تیل می‌فروشد. او هنگامی‌که تنها 13ساله بود، سیگاری شد. حالا 12 سال می‌شود که نخ‌های سیگار را بی‌وقفه قوغ می‌کند. حاجی حسین می‌گوید که با رفیقان سیگاری‌ او را نیز معتاد کرد. او پنج سال را دور از چشم اعضای خانواده سیگار کشید. اما بلاخره رازش فاش شد. خانواده‌اش مدتی او را سرزنش کردند، اما حسین پس از آن تاهنوز لب از سیگار جدا نتوانست. خودش اعتراف می‌کند که برای رها کردن سیگار اراده‌اش محکم نیست.

در هر چند قدمی شهر بامیان، وارد هر دکان یا غرفه‌ای شوید حتما قوطی‌های رنگارنگ سیگار خودنمایی می‌کند. در حال حاضر، سیگار نظر به مدل و نوعش، از 20 الی 60 افغانی در دکان‌ها یافت می‌شود.

عبدالله در یک حاشیه‌ای شهر بامیان دکان دارد. او البته از فروشش نسبت به یک و دو سال قبل رضایت کمتری دارد. عبدالله می‌گوید که روزانه سه قوطی سیگار می‌فروشد. در حالی‌که قبل‌تر که شهر شلوغ‌تر بود، در روز الی شش قوطی می‌فروخت. او می‌افزاید که بیشتر جوانان و نوجوانان از او سیگار می‌برند. این دکاندار خودش هم سیگاری است، اما در دلش می‌گردد ترک کند. زیرا فکر می‌کند تاهنوز هم به جانش ضرر داشته و هم به جیبش.

سیگار کشیدن چه زیان‌هایی دارد و چه شیوه‌های برای ترک آن موثر است؟

غلام علی مهدوی، داکتر در شفاخانه ولایتی بامیان می‌گوید که یکی از عوامل ابتلا به سرطان شش‌، سرطان جلد، بیماری‌های قلبی و نفس تنگی سیگار کشیدن است. مهدوی در گفتگویی با ستاگیدیا گفت که ریزش موی سر، بوی بد دهان، بیماری بیره‌ها ودندان‌ها، کم شدن شنوایی از دیگر تاثیرات منفی سیگار کشیدن به شمار می‌رود.

او در مورد دلایل  رو آوردن جوانان و نوجوانان به سیگار گفت که این موضوع ممکن است از جاهای زیادی منشا بگیرد. مهدوی افزود که سیگار کشیدن ممکن است با انگیزه‌های اجتماعی و خانوادگی شروع شود. او گفت: « آن‌ها در آغاز می‌خواهند که مدغم با افراد هم سن و سال خود شوند، در شروع نوعی متمدن بودن و ممتاز بودن را تمثيل می‌نمایند.» به گفته‌ی وی، تشویق دوستان و ديدن افراد مشهور در فیلم‌ و عکس‌ها که سیگار اسفتاده می‌کنند، از جمله عوامل مهم دیگری است که جوانان را به طرف سیگار می‌کشاند.

مهدوی اما تصمیم فردی را اولین گام برای ترک سیگار بیان می‌کند و در کنار آن، کم کردن به تدریج، گرفتن مشوره از داکتران و و روان شناسان، مشغول نگه داشتن دست‌ها و دهان و رو آوردن به ورزش را از شیوه های دیگر ترک سیگار می‌شمارد.