یاداشت: در گفتگوی این هفته وضعیت افراد دارای معلولیت و فعالیت‌های ریاست شهدا و معلولین ولایت بامیان را با علی خان احمدی، رئیس این ریاست به‌بحث گرفتیم. آقای احمدی ادعا می‌کند که این اداره، راه بیست‌ساله حکومت‌های پیشین را یک‌ساله رفته‌ است.  این مصاحبه در تاریخ 16جوزای امسال انجام شده است.

ستاگیدیا: سپاس از این‌که وقت گذاشتید. در نخست از فعالیت‌های عمده‌ای که از آغاز سال جدید داشتید برای ما بگویید!

احمدی: با سلام و عرض خوش آمد به شما! ما ابتدا به تمام ولسوالی‌های بامیان تیم سروی تثبیت مجدد فرستادیم تا ایتام و معلولین مستحق شناسایی شوند. در نتیجه‌ی این سروی، متوجه شدیم که بعضی جعل‌کاری‌ها صورت گرفته بود. به طور مثال کسی به نام وارث شهید یا سرپرست یتیم نزد ما ثبت بود که  ازدواج مجدد کرده است و هنوز از بودجه دولت پول دریافت می‌کرد. ما  کارتش را باطل و پول را به بودجه دولت انتقال دادیم. سروی تثبیت مجدد هنوز در ولسوالی سیغان انجام نشده است که به زودترین فرصت به آن‌جا هم خواهیم رفت. همچنان از طریق همکاری موسسه‌ی قریه صلح برای افغان‌ها، به حدود 200 تن از افراد دارای معلولیت، خانواده‌های شهدا و یتیم ‎ها در ولسوالی‌های یکاولنگ و پنجاب کمک‌رسانی شده است.

از طرف دیگر، وقتی‌که دو ماه بعد از فتح، در بامیان به‌عنوان اداره شهدا و معلولین معرفی شدم، تشکیل قبلی که در قالب آمریت کار می‌کرد را تبدیل به ریاست کردیم. ما کار ۲۰ ساله‌ی جمهوریت را در در یک‌ سال انجام دادیم. در زمان جمهوریت هر کسی‌ به اساس تقلب، واسطه، رشوت و بر اساس روابط به همین نسبت‌ها ثبت بودند. وقتی آمار راجستر شده‌ها را دیدم، 3هزار و 600 نفر ثبت بودند. با آغاز پروسه تثبیت مجدد که در سرتاسر کشور تطبیق می‌شد، ما با همه‌ی این افراد مصاحبه کردیم و معلولیت‌شان را دیدیم. به همین ترتیب، ۲هزار و 600 نفر معلول از ریاست شهدا و معلولین مسترد شدند. اکثریت‌شان معلولیت کم داشتند که مطابق با طرح ما نبود. بالاتر از 2هزار نفر معلول جدید را هم توانستیم شناسایی کنیم. متاسفانه ما شاهد بودیم که کسی را از ولسوالی یکاولنگ آورده بودند که هر دو دست‌ و هر دو پایش قطع بود، اما چون واسطه نداشت ثبت نشده بود. در مقابل کسانی هم بودند که معلولیت‌شان صددرصد نوشته بود، اما معلولیت نداشتند. از این‌که ما توانستیم ۲هزارمعلول جدید را از کسانی جذب کنیم که نه کسی را می‌شناختند، نه روابطی داشتند و نه مساعدت دریافت کرده بودند، خوشحال هستیم.

ستاگیدیا: چه تفاوتی در شمار وارثین شهدا به‌وجود آمده است؟

احمدی: معیار ما یتیم است. یتیمی که پدرش در مقابل امارت اسلامی کشته شده باشد، او هم یتیم امارت اسلامی است و ما برایش حقوق می‌دهیم، از شهدای امارت اسلامی که یتیمی داشته باشد هم برایش حقوق می‌دهیم. حتی به خانواده آنانی‌ که از مرگ طبیعی خود فوت کرده و یتیمی به جای‌شان مانده است، اگر بعد از سروی مستحق شناخته شوند، کمک می‌کنیم. در مجموع یتیم زیر سن هجده، ماهانه ۲هزار افغانی معاش/کمک‌هزینه زندگی دریافت می‌کند. حتی مادری که سرپرستی ایتام را به‌عهده دارد به اندازه یک یتیم، مستحق معاش می‌شود. در سابق فقط برای کسی‌که کشته می‌شد به نسبت معاشش حقوق می‌دادند، بدون در نظر گرفتن این‌که یتیمی دارد یا خیر. ما برای شهدای مجرد امارت اسلامی که شهید شدند، حقوق نمی‌دهیم، صرف برای یتیم‌ها حقوق می‌دهیم و هیچ فرقی در پرداخت حقوق ایتام امارت اسلامی با افراد حکومت قبلی وجود ندارد.

ستاگیدیا: چه تعداد خانواده‌های «مجاهدین» در این مدت ثبت و راجستر شده‌اند؟

احمدی: ما حدود هفده نفر از شهدای امارت اسلامی در بامیان داشتیم که 7 نفرشان به ولایت بغلان منتقل شدند. چهار متاهل داریم که یتیم از آن‌ها به جا مانده‌. برای آن‌ها حقوق پرداخت می‌کنیم. دیگران که مجرد بودند مستحق حقوق نمی شوند، اما گاها همرای فامیل‌های‌شان کمک می‌کنیم و از معلولین هم فقط یک نفر از مجاهدین ثبت داریم.

ستاگیدیا: آیا در توزیع معاش فرقی میان معلولین «امارت اسلامی» و افراد ملکی وجود دارد؟ گفته می‌شود که اگر یک مجاهد» هر دوی پایش قطع شده باشد، ۱۵هزار و یک فرد ملکی با عین معلولیت ۵هزار افغانی دریافت می‌کند».

احمدی: در ۲۰ سال حکومت جمهوری، هیچ‌کس نمی‌خواست که معلول امارت تداوی شود، چه برسد به این‌که برایش حقوق بدهند، اما ما برای تمام معلولین و ایتام افغانستان حقوق پرداخت می‌کنیم. هیچ فرقی هم قائل نیستیم. صرف درقسمت امتیازاتش ما درصدی را از بین بردیم. ما به افراد، نظر به‌ میزان معلولیت‌شان حقوق می‌دهیم. مثلن کسی که در جنگ یک دستش را از دست داده باشد، ماهانه 3هزار افغانی و اگر هر دو دوستش را از دست داده باشد، 5هزار افغانی دریافت می‌کند. هم‌چنان، به فردی که هر دو دست و پایش معلول است و طفل زیر سن هجده سال داشته باشد و فقیر هم باشد، 8هزار افغانی می‌دهیم. امتیازات مجاهدین، صرف در قسمت دریافت حقوق فرق می‌کند که ما در بامیان فقط یک نفر معلول مجاهد داریم.

ستاگیدیا: برخی‌ها از تقسیم ناعادلانه‌ی کمک‌ها به معلولین شکایت دارند و می‌گویند که در این روند «خویش‌خوری» می‌شود، پاسخ شما چه است؟

احمدی: ما اداره دولتی هستیم و مطابق طرح خود کارمی‌کنیم. کمک‌ها مربوط موسسات می‌شود. مطابق به مصوبه‌ی شورای وزیران، هر کمکی که صورت می‌گیرد باید ۲۵درصد آن به یتیم‌ها و معلولان اختصاص داده شود. با وجودی‌که ما بارها با مقام ولایت، ریاست‌های سکتوری و موسسات جلسه گرفتیم و مکتوب دادیم، متاسفانه به جز آمریت عودت و مهاجرین و ریاست حوادث که همکاری خوبی دارند، دیگر موسسات با ما همکاری نکردند. شاید «خویش‌خوری» وجود داشته باشد. ما هم در این مورد ملاحظه‌ی خود را داریم و به طور کلی رد نمی‌توانیم، اما زمانی‌که قیودات نباشد موسسات یک مقدار خودکامه کار می‌کنند.

ستاگیدیا: چند درصد از معلولین ولایت بامیان خانم‌ها هستند؟

احمدی: در حدود ۲هزار و 900 معلول داریم که ۷۱۲ نفر آن خانم‌ها هستند و 20.6 درصد کل رقم معلولان ثبت را شامل می‌شوند.

ستاگیدیا: در زمان جمهوریت، قانونی وجود داشت که هر اداره دولتی باید از افراد دارای معلولیت استخدام کنند. آیا این قانون هنوز اجرا می‌شود؟ اگر بله، چقدر؟

احمدی: نخیر تعدیل نشده است. براساس یک مصوبه، هر اداره که کارمند استخدام می‌کند مکلف است که سه درصد آن را از افراد دارای معلولیت استخدام نماید. ما این مکتوب را دو روز پیش به امضای والی صاحب به تمام اداره‌ها تکثیر کردیم و تلاش داریم که حق معلولین داده شود.

ستاگیدیا: در پایان، چالش‌های عمده شما در این مدت چه بوده است؟

احمدی: چالش‌های زیادی سد راه ما قرار داشت. کسانی بودند که در امور ریاست مداخله می‌کردند که خوشبختانه ما توانستیم که با همکاری مقام ولایت وریاست‌های امنیتی از این سد‌ها بگذریم و حق را به حق‌دارش برسانیم. حتی ما امکانات بسیار کمی داریم و تازه دو ماه می‌شود که موتر داریم. قبلا چنین امکاناتی نداشتیم. بدون امکانات خودم ولسوالی به ولسوالی رفتم و سفر کردم  و کوشش کردم که حق را به حق‌دار برسانم که الحمد‌لله موفق شدم.