عبدالله نصرت

زنان تجارت‌پیشه در بامیان از آنچه که کساد کسب و کارشان به‌دلیل موقعیت نامناسب بازارچه هنر در مرکز این ولایت، کرایه بلند دکان‌ها و دریافت مالیات گزاف از سوی ادارات دولتی می‌خوانند، ابراز نگرانی کرده‌اند. آنان می‌گویند که به‌رغم افزایش میزان تولید فرآورده‌های این صنایع، تا هنوز اقدام موثری در جهت برطرف‌سازی این مشکلات صورت نیافته است.

بامیان از ولایاتی است که نسبت به دیگر مناطق کشور، از فضای امن و شرایط اجتماعی مساعدتری برای فعالیت زنان برخوردار است. این امر سبب شده است تا در نوزده سال گذشته، مشارکت زنان در بیشتر عرصه‌ها از جمله اقتصاد، افزایش قابل ملاحظه‌ای یابد. یکی از فعالیت‌های اقتصادی زنان در بامیان که باعث کسب شهرت برای این ولایت نیز شده، ایجاد کارگاه‌ها و انجمن‌های تولید صنایع دستی است. هم‌اکنون ده‌ها زن در بازارچه هنر مرکز بامیان با تولید و عرضه انواعی از فرآورده‌های صنایع دستی، دوشادوش مردان در تامین نیازمندی‌های خانواده‌های‌شان سهم می‌گیرند.

این زنان کارآفرین، هرچند در سال‌های پیش در توسعه کسب‌و‌کارشان به موفقیت‌هایی دست یافته‌اند، با آن­‌هم میزان فروش فرآورده‌های صنایع دستی آنان به خصوص در یک سال گذشته، کاهش یافته است. آنان موقعیت بد بازارچه هنر که در حاشیه بازار مرکز بامیان واقع گردیده است را از عوامل اساسی این امر می‌دانند.

فاطمه رضایی مسئول انجمن صنایع دستی بامیان باستان گفت که این بازارچه برای کسب و کار آنان مناسب نیست: “اداره محلی متعهد شده بود که مکان مناسبی را برای عرضه فرآورده‌های صنایع دستی در اختیار ما قرار دهد، ولی تا کنون اقدامی در این راستا انجام نداده است.”

زنان تجارت‌پیشه در بامیان، از کرایه بلند دکان‌ها در بازارچه هنر این ولایت نیز شکایت دارند. آنان تایید می‌کنند که دکان‌های این بازارچه در کنار اینکه از مسیر عبور و مرور مردم بدور افتاده‌اند، بسیار کوچک هستند و به هیچ‌وجه ارزش کرایه‌ای که دریافت می‌گردد را ندارند.

عذرا لعلی مسئول انجمن صنایع دستی صلصال می‌گوید که رفع این مشکل جز با همکاری دولت ممکن نیست: “دولت باید جایی را به بازارچه هنر اختصاص دهد که هم برای گردشگران داخلی و خارجی قابل دسترس باشد و هم فضای کافی برای عرضه فرآورده‌های صنایع دستی زنان بامیان داشته باشد.”

انتقاد از دولت

عدم حمایت دولت از زنان تجارت‌پیشه و گاها “مشکل‌سازی ادارات دولتی برای آنان” از دیگر مواردی است که به عنوان مانعی جدی فراروی تداوم فعالیت این تنها تولیدکنندگان صنایع دستی در بامیان به‌شمار می‌رود. در عین حال، وضع مالیات سنگین بر اموال و سود فروش فرآورده‌های صنایع دستی از سوی دولت هم به مشکلات زنان تجارت‌پیشه در این ولایت افزوده است.

زهرا نظری، مسئول اتحادیه زنان تجارت‌پیشه در بامیان می‌گوید که دولت و حتا برخی از موسساتی که اقدام به برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی در بازارچه هنر بامیان می‌کنند، در اکثر مواقع خواست‌های زنانی که در این بازار دکان دارند را درنظر نمی‌گیرند: “ما همواره در هر نمایشگاهی که در خارج از بامیان اشتراک کرده‌ایم، در بدل میزی که برای عرضه فرآورده‌های صنایع دستی بامیان در اختیارمان قرار داده می‌شود کرایه پرداخت می‌کنیم، اما نهادهای برگزارکننده این نمایشگاه‌ها در بامیان، به ما این جازه را نمی‌دهند تا در موارد مشابه از کسانی که صنایع دستی‌شان را در پیش روی دکان‌های مان به فروش می‌گذارند، کرایه دریافت کنیم.”

نظری با انتقاد از آنچه که برخورد ناعادلانه برگزارکنندگان نمایشگاه‌های صنایع دستی با زنان تجارت‌پیشه در این ولایت می‌خواند، افزود: “ما برای این دکان‌ها کرایه بلند، مالیات سنگین و پول صفایی پرداخت می‌کنیم، برای همین حق داریم تا از کسانی که فقط در نمایشگاه‌ها، محصولات شان را برای فروش به بازارچه می‌آورند، کرایه مطالبه کنیم.” نظری تاکید کرد که چندین بار با چند تن دیگر از زنان تجارت‌پیشه، به ادارات دولتی مراجعه کرده است اما در هرباری از سوی مسئولان آن‌ها تهدید شده است.

دیدگاه ادارات دولتی

مسئولان در برخی از ادارات دولتی که تا کنون از برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی در بامیان حمایت کر‌ده‌اند، ادعاهای مطرح شده را رد می‌کنند. آنان تایید می‌نمایند که تنها یکی از زنان تجارت‌پیشه در بازارچه هنر، مخالف حضور سایر زنان تولید کننده صنایع دستی در نمایشگاه‌هایی است که در این بازارچه برگزار می‌شوند.

نعیم رضایی، آمر صنعت و تجارت بامیان می‌گوید نمایشگاه‌ها برای همه زنان فعال در بخش تولید صنایع دستی برگزار می‌شوند: “ما وقتی برنامه‌ریزی می‌کنیم که نمایشگاه صنایع دستی را در بازارچه هنر برگزار کنیم، بدین معنا نیست که نمایشگاه تنها مختص به زنانی باید باشد که در این بازارچه دکان دارند. همه حق دارند که در این نمایشگاه‌ها اشتراک کنند و فرآورده‌های صنایع دستی شان را در معرض نمایش و فروش قرار دهند، زیرا تلاش ما بر اینست تا زمینه بهره‌گیری برابر از این فرصت‌ها را برای تمام زنان بامیانی که در بخش صنایع دستی فعالیت دارند، فراهم سازیم.”

صنایع دستی بامیان طی سال‌های گذشته رشد نسبتا خوبی داشته و در برخی از کشورهای آسیایی و اروپایی به شهرت رسیده است. این امر سبب شده است ال بامیان عضویت شبکه شهرهای خلاق جهان را در بخش صنایع دستی و فرهنگ بومی بدست آورد. هرچند این موضوع امیدواری‌ها به گسترش بازارهای صنایع دستی بامیان را تقویت کرده بود، اما بر بنیاد آنچه که زنان تجارت‌پیشه در بامیان ابراز داشته‌اند، بی‌توجهی دولت به استفاده از این فرصت سبب گردیده تا تقاضا برای صنایع دستی بامیان در خارج از کشور به شدت کاهش یابد.