15 اکتبر 2023  
 سلیمان احمدی  

نه دست ستیز و نه پای گریز؛ روزگار سیاه مهاجرین افغانستانی در کشورهای همسایه

نه دست ستیز و نه پای گریز؛ روزگار سیاه مهاجرین افغانستانی در کشورهای همسایه

به گواهی مستندات گذشته و حال، شهروندان افغانستان در شمار سیه‌روزترین انسان‌های روی زمین قرار دارند. این مردم، نه در داخل کشور آن‌گونه که شایسته یک انسان و تبعه این سرزمین است و کرامت انسانی‌شان ایجاب می‌کند، زندگی می‌کنند و نه در خارج از کشور به‌سان انسان‌های هم‌طراز دیگران با آنان برخورد صورت می‌گیرد. در یک کلام، دنیا برای انسان افغانستانی جای بسیار تنگ و محدودی است؛ نه دست‌شان به آسمان بند است و نه پای‌شان روی زمین استوار، نه خدا به داد آنان می‌رسد و نه فریادشان بندگان خدا را تکان می‌دهد.

این روزها از هم‌سایگی ما خبرهای ناگواری مخابره می‌شود؛ همسایه‌های ما که همواره دم از مشترکات فرهنگی، زبانی و دینی می‌زنند، به‌یک‌بارگی تیغ از نیام کشیده و تمام توان‌شان را بر علیه مهاجرین بسیج کرده‌اند.

کشور پاکستان که در ظاهر امر در طی دو سال گذشته روابط دیپلماتیک نسبتا خوبی با حکومت سرپرست برقرار ساخته بود و همواره به لحاظ سیاسی در تمامی سطوح به حمایت از آن می‌پرداخت، این­روزها اخراج یک میلیون مهاجر و پناهنده افغانستانی بدون سند اقامت قانونی در پاکستان را هدف قرار داده و به‌گونه جدی علیه آنان اقدام کرده است. گزارش‌های نشرشده نشان می‌دهد که نیروهای پاکستانی با استفاده از تمام توان و ابزارشان به‌دنبال جمع‌آوری و اخراج مهاجرین افغانستانی در شهرهای مختلف پاکستان هستند و در این روند به شکل گسترده و وسیع، انواع خشونت و بی‌احترامی را نسبت به آنان به‌کار برده  و نقض حقوق بشری و کرامت انسانی را مرتکب شده‌اند.

در پس پرده اما گفته می‌شود که دلیل اصلی این خشم حکومت پاکستان، حملات اخیر گروه طالبان پاکستانی در مناطق مختلف آن کشور است؛ حملاتی که حکومت پاکستان را به‌شدت زیر فشار افکار عامه و گروه­های سیاسی مخالف قرار داده و آن را وادار به چاره‌سنجی در جهت کاهش این فشارها کرده است. حکومت پاکستان مسئولیت بخشی از حملات تروریستی که در آن کشور رخ ­داده است را بر دوش شهروندان افغان می‌گذارد و باور دارد که تروریستان در خاک افغانستان حضور دارند و حملات تروریستی را همین‌جا برنامه‌ریزی می‌کنند. پاکستان با اعمال فشار بر حکومت سرپرست، می‌خواهد آن را وادار به اقدام جدی در برابر طالبان پاکستانی که به گفته آنان در افغانستان حضور دارند، نموده و با تضعیف طالبان پاکستانی، از گستره حملات تروریستی آنان در داخل پاکستان بکاهد. در این میان اما، مهاجرین و پناهندگان افغانستانی، قربانی بازی‌ها و منازعات سیاسی میان دو کشور می‌گردند و آسیب‌های فراوانی را متحمل می‌شوند؛ مهاجرینی که قطعا هیچ نقشی در حملات داخل پاکستان ندارند و در سیاست و حکومت نیز دخیل نیستند. بنابراین، نباید مهاجرین را در بازی‌های سیاسی دخیل ساخت و از آنان به‌عنوان ابزار تامین منافع و خواسته‌های سیاسی بهره برد.

در ایران نیز، این روزها مهاجرین حال و روز مناسبی ندارند. عده‌ای از سیاسیون در همکاری با جمعی از رسانه‌ها، با برجسته‌سازی حضور مهاجرین افغانستانی در آن کشور و ذهنیت‌دهی افکار عامه به‌سوی تصویرسازی‌های دروغین و واهی نسبت به مهاجرین افغانستانی، فضای مخدوش و مسمومی را در آن کشور ایجاد کرده و حساسیت‌هایی را در خصوص این موضوع برانگیخته‌اند. با آن‌که حکومت ایران با توجه به حساسیت موضوع، در پی آرام­ کردن جو ایجادشده می‌باشد و تلاش دارد تا اوضاع را عادی‌سازی کند، اما بدون تردید، آسیب‌های زیادی متوجه مهاجرین و پناهندگان است و ضربه‌های زیادی به آنان وارد آمده است.

فضای ایجادشده در ایران هم ریشه در مسایل سیاسی دارد؛ زیرا مخالفین دولت آن کشور که در تقابل رو در رو ناکام شده‌اند، دست به توطئه و دسیسه‌چینی زده‌اند تا ازاین طریق، جو اجتماعی را متلهب ساخته و نوعی از هرج‌ومرج و بی‌نظمی را در فضای جامعه ایران حاکم کنند. آنان بدین طریق، مهاجرین افغانی را قربانی اهداف سیاسی خود ساخته‌اند.