انگشت‌ها از آن جمله اعضای بدن هستند که می‌توانند بدلیل اثری که بر روی اشیا برجا می‌گذارند، می‌توانند برای تشخیص جرم و یافتن سرنخی از مجرم به خوبی در قضایای جنایی مورد استفاده قرار گیرند. اکثر جرم شناسان، جرم بوقوع پیوسته را به بسیار راحتی می‌توانند از روی اثر انگشت‌ها بر روی اجسام و سایر مدارک اثباتی، به اثبات رسانند. برای درک بهتر موضوع بهتر است تا در گام نخست تعریف مختصری از انگشت‌شناسی/ انگشت‌نگاری ارائه گردد تا دریچه‌ای برای ورود به بحث باز گردد.

انگشت شناسی عبارت از علمی است که خط و نقش‌های انگشت‌ها را از نظر علمی طبقه‌بندی نموده، برای تثبت هویت اشخاص و کشف مجرمین به کار برده می‌شود. انگشت‌شناسی پیشینه‌ای هزاران‌ساله دارد و حتی قبل از میلاد و در ادوار مختلف، به شکلی از اشکال علاقه‌مندی، مطالعه، تحقیق و توجه دانشمندان این علم را به خود جلب نموده است. علمای انگشت‌شناسی، بعد از تحمل زحمات زیاد و تحقیقات علمی بسیار این علم را استوار و مبتنی بر چند اصلی دانسته‌اند که در ذیل توضیح داده می‌شوند:

– نشان انگشت انسان قبل از تولد در سن 3 تا 4 ماهگی در جنین به روی انگشتان نقش می‌گیرد.

– خطوط انگشتان از وقت تولد تا زمان مرگ و حتی بعد از آن تا زمانی که جسد پوسیده و از بین می‌رود، دچار هیچ تغییری نمی‌گردند،  حتی نقوش انگشتان اجساد مومیائی شده فراعنه مصر تا حال تغیر نکرده‌اند.

– از نظر شباهت، خطوط انگشتان تمام مردم روی زمین چه در گذشته و چه حال و آینده یکسان نخواهند بود.

– هرصدمه‌ای که به پوست انگشتان می‌رسد، دوباره به شکل اولی خود التیام یافته و ترمیم می‌گردد.

– تماس انگشتان بروی تمام اجسام، خصوصا اجسام صیقل‌یافته اثر و نقش به جا می‌گذارد، که این اثر قابلیت ظاهر ساختن، رنگ دادن، برداشتن و به نشان اصل انگشت که اثر فوق از آن به جا مانده قابلیت تطبیق را دارد.

– خطوط انگشتان خاصیت مهم فـورمول بندی را دارد و می توان جنایت‌کاران را از اثر انگشتی که از صحنه جرم به دست آمده، در بین تمام اتباع یک کشور تشخیص و شناسایی نمود. انگشت‌شناسی اینک در بسیاری از کشورهای دنیا بیشترین کاربرد  را دارد. نیروهای امنیتی و کشفی کشورهای پیشرفته که تجهیزات تکنولوژیکی بیشتری هم در اختیار دارند، نخستین کاری که پس از حضور در محل وقایع جرمی انجام می‌دهند، کشف و ثبت اثر انگشت مجرم است. در افغانستان اما با آن‌که امکانات لازم برای انگشت‌نگاری وجود دارد، کمتر توجهی به این موضوع صورت گرفته است. در بسیاری از وقایع و رویدادهای جنایی، پلیس جنایی و ماموران بررسی محل واقعه به ندرت به تجسس اثر انگشت می‌پردازند و قادر به تشخیص آن می‌گردند.

با توجه به این موضوع و نیز میزان بسیار بلند جرم و جنایت در افغانستان، نیاز شدید احساس می‌شود که نیروهای امنیتی کشور، آموزش‌های بیشتری در بخش انگشت‌شناسی و انگشت‌نگاری ببینند. البته این را نیز نباید فراموش کرد که آموزش این نیروها در این زمینه به تنهایی نمی‌تواند در کاهش جرائم در افغانستان کمکی کند. این امر زمانی موثر می‌افتد که اثر انگشت شهروندان کشور از سوی نهادهای با صلاحیت امنیتی ثبت گردد. توزیع شناسنامه‌های الکترونیکی بهترین موقع برای انجام این کار است. بدین طریق، نیروهای امنیتی کشور قادر خواهند شد تا رخدادهای جنایی را به صورت بهتری پیگیری کرده و ضمن به سر رساندن به موقع ماموریت‌های خود، در شناسایی مجرمان سرعت عمل بیشتری داشته باشند.