1 ژوئن 2024  
 محمدزمان احمدی  

هزاره‌ها و تقلیل‌گرایی فرهنگی

هزاره‌ها و تقلیل‌گرایی فرهنگی

از چند‌سالی بدین‌سو، روز 19 می به عنوان ”روز فرهنگ هزارگی“ بزرگداشت می‌گردد و در تعدادی از کشورها و شهرهای جهان نیز، برنامه‌هایی به همین مناسبت برگزار می‌گردد.

در سال روان، از این‌روز نسبت به سال‌های گذشته به شکل گسترده‌تری گرامی‌داشت شد و به تبع، حرف و حدیث‌هایی را نیز به دنبال داشت. مخالفین به‌شکل وسیعی نسبت به چگونگی برگزاری این برنامه‌ها و نیز محتوای آن انتقاد داشتند و برگزارکنندگان نیز به دفاع برخواستند و در همین راستا، عده‌ای حتی از دایره منطق بیرون گردیده و به توهین و تحقیر همدیگر پرداختند.

واقعیت امر اما به نظر آن است که برگزارکنندگان برنامه‌ها در ”روز فرهنگ هزارگی“ دچار نوعی از سطح‌نگری گردیده و فرهنگ غنی و سرشار از عناصر سازنده و مفید اجتماعی را به ”رقص“ و ”لباس“ تقلیل داده‌اند، آن‌هم در حالی که حتی در بسیاری ازین برنامه‌ها نوع لباسی که استفاده شده است و نوع رقصی که انجام شده است، هم‌خوانی با لباس و رقص اصیل هزارگی نداشته‌اند. بنابرین از آن‌جایی که فرهنگ و ارزش‌های فرهنگی به عنوان یک امر جمعی و مرتبط به کتله بزرگی از مردم، اهمیت ویژه‌ای دارد و نباید به انحراف و بیراهه کشانیده شود، انتقادهای وارده بر برنامه‌های برگزارشده باید به بررسی گرفته شده و برنامه‌ها نیز آسیب‌شناسی گردند تا در آینده بهبود و کمال را تجربه نمایند.

نخست از همه، کسانی که در حوزه برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های مرتبط به فرهنگ هزارگی، دخیل هستند، بایستی خود مطالعات وسیع و کاملی در حوزه فرهنگ و تاریخ هزاره‌ها داشته باشند و با درک و شناخت کامل از فرهنگ و تاریخ هزاره‌ها، اقدام به برنامه‌ریزی نمایند.

هرگونه اقدام سطحی و بدور از معرفت و آگاهی کامل نسبت به فرهنگ هزاره‌ها، باعث می‌شود تا انحرافات فرهنگی گسترش یافته و آسیب‌های جبران‌ناپذیری بر فرهنگ اصیل و غنی هزاره‌ها وارد آید. با پذیرش اینکه رقص و لباس فقط به عنوان دو عنصر از عناصر متعدد فرهنگی مطرح هستند، باید گفت که رقص‌های هزارگی از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار بوده‌اند که با آنچه توسط نسل جوان کنونی به اجرا در می‌آید، تفاوت‌های چشم‌گیری دارد و می‌شود آن را تحریف فرهنگی خواند. لباس‌هایی که در حال حاضر متاثر از دگرگونی سبک پوشش در نسل کنونی به عنوان لباس‌های هزارگی شناخته می‌شوند، ویژگی‌های اصلی و تاریخی لباس‌های هزارگی را به‌گونه کامل در خود ندارند و متناسب با سبک پوشش مورد قبول نسل حاضر طراحی شده‌اند. بنابرین این‌ها لباس ها فقط بخشی از فرهنگ تاریخی پوشش هزاره‌ها را نشان می‌دهند و قادر نیستند به گونه کامل آن را به دنیا معرفی کنند.

در سوی دیگر، ممکن است برگزارکنندگان برنامه‌های ”روز فرهنگ هزارگی“ که اکثرا در غرب هستند و متاثر از فرهنگ آن کشورها تحول فرهنگی عمیقی را تجربه می‌کنند، به این باور باشند که ”فرهنگ‌سازی“ می‌کنند. با توجه به این مسئله، این گروه باید زیر نام ”فرهنگ‌سازی“ فعالیت داشته باشند، نه گرامی‌داشت از فرهنگ هزاره‌ها، زیرا این دو امر کاملا از همدیگر تفاوت دارند و قابل جمع نیستند.

همچنین هر انسانی حق دارد تا شاد باشد و با انجام رقص‌های گوناگون و یا پوشیدن لباس‌های مورد نظر، شادی‌آفرینی کرده و مطابق خواسته خود زندگی کند، اما این حق را هرگز ندارد که با استفاده از ارزش‌های فرهنگی و زیر نام تجلیل از فرهنگ هزارگی، مطابق میل و باورهای خود عمل کرده و تاریخ و فرهنگ چندقرنه میلیون‌ها انسان را بر اساس سلیقه‌ها و باورهای شخصی خود معرفی کرده و آن را به انحراف بکشانند.

نیاز جدی احساس می‌گردد تا هزاره‌ها بیشتر از پیش در حوزه فرهنگی فعال گردیده و با راه‌اندازی گفتمان‌های تخصصی و کارشناسانه فرهنگی، افراد متخصص و آگاه را شامل جریان ساخته و با کنار زدن افراد سودجو و ناآگاه، جلو آسیب‌های احتمالی را بگیرند.