13 می 2023  
 سهیلا حصین  

مصاحبه اختصاصی؛ ادیب: «ما خواهان فعالیت آزاد و مستقل رسانه‌ها هستیم»

مصاحبه اختصاصی؛ ادیب: «ما خواهان فعالیت آزاد و مستقل رسانه‌ها هستیم»

گفتگوکننده: سهیلا حصین

یادداشت: این مصاحبه به مناسبت روز «آزادی مطبوعات» در پیوند به وضعیت خبرنگاران و رسانه‌های بامیان، حضور زنان و چالش‌های آن‌ها در زمینه کار رسانه‌ای انجام شده است. زمان‌علی ادیب، نماینده اتحادیه ملی ژورنالیستان افغانستان در بامیان، به این باور است که رسانه‌های محلی بامیان با چالش جدی اقتصادی دچار هستند. ادیب خواهان دسترسی خبرنگاران به اطلاعات کامل، رفع خودسانسوری آن‌ها و فعالیت آزادانه و مستقل است. او از این‌که زنان حضور کم‌رنگ در رسانه‌های بامیان دارند، اظهار تاسف می‌کند.

ستاگیدیا: تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید. به صورت کل شما وضعیت خبرنگاران را در بامیان چگونه بررسی می‌کنید؟

ادیب: همان‌طور که شاهد هستیم با روی کار آمدن امارت‌اسلامی جامعه رسانه‌ای متاسفانه صدمه‌ای زیاد دیده‌اند که چندین رسانه متاسفانه بسته شده است. در مجموع رسانه‌ها به اطلاعات دسترسی کامل نداشتند و چندین رسانه بسته شده است. از جمله تلویزیون آنلاین بامیان، رادیو پیوند و رادیو «ازما». هفته نامه صدای شهروند نیز دیگر فعالیت ندارد.

در اوایل روی کار آمدن حکومت فعلی، متاسفانه وضعیت کارهای رسانه‌ای خیلی خراب بود. دسترسی به اطلاعات وجود نداشت. خودسانسوری به حد زیاد بود. حالت روحی خبرنگاران به هیچ‌وجه خوب نبود. ولی آهسته به اثر تلاش نهادهای حامی خبرنگاران، دخیل ساختن حکومت و بحث روی اهمیت کار رسانه‌ها این وضعیت بهبود یافت. ولی بسنده نیست. ما خواهان این هستیم که خبرنگاران و جامعه رسانه‌ای در ولایت بامیان به اطلاعات دست‌رسی کامل داشته باشند خود سانسوری کامل برطرف شود تا اینکه خبرنگاران آزادانه، مستقل و بدون دغدغه فعالیت کنند.

ستاگیدیا: در بامیان چه تعداد رسانه و خبرنگار فعالیت دارند؟

ادیب: پایگاه اطلاع رسانی ستاگیدیا و رادیوهای بامیان و نسیم از رسانه‌های خصوصی بامیان است. تلویزیون‌های تمدن و طلوع‌نیوز در این ولایت خبرنگار دارند. آژانس باختر، دو هفته‌نامه سیمای بامیان و رادیو و تلویزیون ملی رسانه‌های دولتی است که در بامیان فعالیت دارد.

ستاگیدیا: در حال حاضر وضعیت رادیوهای محلی چگونه است؟

ادیب: در دوران جمهوریت رادیوها برنامه‌های تفریحی وسرگرمی تهیه می‌کردند که متقاضی وشنونده‌های بیشتر داشتند. حالا متاسفانه به دلایلی که امارت در نظر دارد پخش‌ونشر نمی‌شود و رادیوها شنونده کمتر دارند. از لحاظ اقتصادی هم متاسفانه رسانه‌های محلی در بامیان دچار مشکل خیلی زیادی است. این موضوع باعث شده است رسانه‌ها خبرنگاران شان را کم کنند. برعلاوه معاش اندکی برای خبرنگاران داده می‌شود. همچنان شماری هستند که حتی معاش دریافت نمی‌کنند و یاهم به گونه رضاکارانه فعالیت می‌کنند.

ستاگیدیا: چه تعداد خبرنگار بیکار شدند؟

ادیب: حدود 20خبرنگار متاسفانه شغل شان را از دست داده‌اند که تعداد بیشتر شان خانم‌ها است. با روی‌کار آمدن حکومت اسلامی صحبت بر این می‌شد که خانم‌ها نباید در رسانه باشد. اکثر اوقات در اوایل حاضر به مصاحبه هم نمی‌شدند و این دل‌سردی‌ها باعث شد افرادی که در رسانه‌ها فعالیت داشتند دیگر کار نکنند. در بسا موارد کشور را ترک کردند و یاهم تغییر شغل داده‌اند.

ستاگیدیا: حضور زنان در رسانه‌های محلی بامیان تا چه ‌حد است؟

ادیب: در رسانه‌های دولتی بامیان متاسفانه هیچ خبرنگار زن وجود ندارد که خیلی جای نگرانی است. در رسانه‌های خصوصی شمار از خانم‌‌ها به گونه رضاکارانه فعالیت دارند.

ستاگیدیا: در رسانه‌های محلی زنان با کدام چالش‌ها مواجه‌اند؟

ادیب: ممکن بعضی از ریاست‌ها حاضر به مصاحبه با خبرنگار زن نشوند. ما تلاش کردیم که مشکل‌های سد راه خانم‌ها برچیده شود. اما هنوز فضای برای آنها مساعد نیست. امیدوارم موانع که سر راه خبرنگارهای زن است برطرف شود.

ستاگیدیا

ستاگیدیا: نبود حضور زنان در رسانه‌های بامیان بر فعالیت‌های رسانه‌ها چه تأثیر گذاشته است؟

ادیب: نبود حضور زنان تاثیر زیادی گذاشته است بالای رسانه‌ها همانطور که یک نطاق مرد در برنامه‌ها حضور دارد حضور زنان نیز مهم پنداشته می‌شود. طبعا تنها نمی‌شود گفت که همه کاره مردها باشد. نیمی پیکر از جامعه خانم‌ها است. اگر فعالیتی مربوط خانم‌ها باشد و حضور نداشته باشد می‌توان گفت جامعه رو به ترقی نیست. بنا زنان چه مجری در بخش رادیوها باشد چه در دیگر کارهای از رسانه باشد حضور زنان حتمی و لازمی است. ما امیدواروم رسانه‌ها بتواند کارمندان زن بیشتر استخدام کنند.

ستاگیدیا: شما در اتحادیه ملی ژورنالیستان برای کاهش مشکلات رسانه‌های محلی بامیان تاهنوز چه کرده‌اید ؟

ادیب: من نزدیک به یک‌سال است که مسؤل اتحادیه ملی ژورنالسیتان در بامیان هستم. در اول یک سروی عمومی از رسانه‌های فعال و غیرفعال داشتم. اینکه چه تعداد خبرنگاران شغل شان را از دست داده‌اند، چه تعداد حضور دارند و خبرنگارهای زن به چه تعداد هستند. اولین فعالیت ما در این عرصه بوده که کتاب‌اش هم چاپ شده و به دسترس خبرنگارها قرار می‌گیرد. دوم اینکه ورکشاپ دایر کردیم در تاریخ 15 و 16 ماه حوت سال قبل جهت آموزش خبرنگاران و تجلیل از سوم می در بامیان. کوشش کردیم که نمایندگان اداره‌های دولتی را در نشست‌ها دخیل کنیم تا چالش‌ها و موانع‌ که فرا‌راه خبرنگارها است برچیده شود و بتوانیم آهسته آهسته همان حقوقی و اصولی که یک خبرنگار دارد، برایش زمینه را فراهم بسازیم.

ستاگیدیا: در ماه‌های آینده چه برنامه‌های روی دست دارید؟

ادیب: آنچه‌که در توان داشته باشم تا راه را بیشتر و بهتر برای خبرنگارها باز کند دریغ نمی‌کنم. با این‌که امتیازی از طرف اتحادیه برایم داده نمی‌شود و رضاکارانه فعالیت می‌کنم. پلان ما اینست که همیشه بتوانیم نهادها و اداره‌های که بیشتر با خبرنگارها سر و کار دارند دخیل بسازیم. چت گروپ ایجاد شود که خبرنگارها و نماینده اداره‌ها باشند و هماهنگی‌ها سریع انجام شود. همین‌طور برنامه‌های دیگر را در کابل تعقیب می‌کنم که باید بامیان را فراموش نکرده و شامل کنند.