شورای ولایتی بامیان در دو دور اخیر از فعالیت از خود، همواره با انتقادهای شدید و گسترده شهروندان و فعالان مدنی این ولایت مواجه بوده است. شمار زیادی از شهروندان بامیان بدین باورند که این شورا به‌عنوان نهادی که از مردم مشروعیت می‌گیرد، هیچ‌گاهی در راستای تامین منافع جمعی و دفاع از حقوق آنان اقدام موثری نداشته و در انجام مسئولیت خود ناکام بوده است. این شورا به‌حیث تنها نهاد نمایندگی از مردم در سطح بامیان، به هتاکی به گروه‌های مدنی، توجیه اعمال غیرقانونی مقام‌های حکومتی، دامن‌زدن به مسائل قومی، موضع‌گیری در برابر خواست‌های شهروندان، عدم پاسخ‌گویی به مردم و خودداری از ارائه اطلاعات درخواست‌شده از سوی خبرنگاران این ولایت نیز متهم است.

عبدالله نصرت، خبرنگار ستاگیدیا گفتگویی را در این خصوص با سیدعلی هاشمی، رئیس شورای ولایتی بامیان انجام داده و در ابتدا از او در مورد چگونگی عملکرد این شورا در بیشتر از پنج سال گذشته پرسیده است.  

با سلام به شما و خوانندگان محترم‌تان!

در دوره‌های قبلی مردم بامیان شاهد بودند که اعضای شورای ولایتی، حرکت‌های مدنی کم‌نظیری را راه‌اندازی کردند، مثلا حرکت‌های مدنی‌ای که توسط شهید ضحاک سازمان‌دهی و اجرا شدند، رضایت‌مندی مردم از عملکرد این شورا را به دنبال داشت. در چند دور بعد اما چنین افراد کاریزما در شورا حضور نداشتند و ما معترفیم که نتوانستیم مانند گذشته در راه‌اندازی فعالیت‌های مدنی تاثیرگذار بر زندگی مردم، سهم بگیریم. با این وجود تلاش کردیم با استفاده از روش‌های دیگری برای مردم کار کنیم. از همین رو، به باور اعضای شورای ولایتی، فعالیت این نهاد برای مردم رضایت‌بخش بوده و تا حدی در حل برخی از مشکلات مردم موثر بوده است.

شورای ولایتی بامیان در این دوره از فعالیت خود چه دستاوردهایی داشته است؟

دستاوردهای شورای ولایتی بامیان را به‌صورت آماری نمی‌توان یادآور شد، اما به طور کلی چند نکته مهم آن را می‌توان نام برد. ساخت دیتابیسی برای ثبت فعالیت‌ها و نتایج اقدامات نظارتی شورای ولایتی به همکاری بنیاد آقاخان یکی از این دستاوردها است. ایجاد این دیتابیس، ابتکاری جدید در سطح تمام ولایات افغانستان است و بسیاری از مناطق دیگر کشور از آن الگوبرداری کرده‌اند. مورد دیگری که می‌توان از آن به‌حیث یک دستاورد یادآور شد، طرح مسائلی مانند درجه دو ساختن بامیان، حوزوی ساختن شفاخانه این ولایت، ایجاد دانشکده طب در دانشگاه، تقسیم ورس به دو ولسوالی و اتصال شمال-جنوب کشور از طریق بامیان در ملاقات با رئیس‌جمهور است. علاوه براین، ما تلاش کردیم تا به وسیله سفر به مناطق مختلف بامیان، کسانی را که قرار بود از آدرس بامیان در لویه جرگه اشتراک کنند، انتخاب کردیم و بدین‌ترتیب در برگزاری این جرگه و نتایجی که از آن به‌دست آمد، نقش داشتیم. همچنان در زمینه نظارت از پروژه‌های در حال تطبیق در بامیان کوتاهی نکرده و مطابق به صلاحیت نظارتی شورای ولایتی، در این قسمت موفق عمل کرده‌ایم.

شورای ولایتی بامیان در این دوره با چه مشکلات و چالش‌هایی مواجه بوده است؟

عمده‌ترین چالشی که شورای ولایتی بامیان در این دوره با آن روبرو شد، کمبود بودجه و منابع مالی بود. این امر باعث شد تا این شورا در راه‌اندازی جلسات استماع عامه، بسیج‌سازی مردم برای انجام فعالیت‌های موثر اجتماعی، اجرای برنامه‌های نظارتی شورا و برگزاری جلسات ربع‌وار با مشکلات بسیاری مواجه گردد. در دوره‌های قبلی، شورای ولایتی از حمایت موسسات فعال در بامیان برخوردار بود و منابع مالی خوبی در اختیار داشت، تا جایی که برابر با حقوق/معاش تمام اعضای این شورا، همکاری مالی با آن صورت می‌گرفت. در این دوره اما، بنیاد آقاخان تنها موسسه‌ای بوده که در برگزاری برخی از برنامه‌ها با این نهاد همکاری کرده است.

شورای ولایتی باید از عملکرد حکومت و چگونگی تطبیق پروژه‌ها در سطح ولایت نظارت کند. مردم و فعالان مدنی بامیان مدعی‌اند که شورای ولایتی این ولایت هیچ گاهی نتیجه نظارت خود را همگانی نکرده است و به همین دلیل فعالیت‌های این نهاد را قناعت‌بخش نمی‌دانند. نظر شما در این خصوص چیست؟

در طرزالعمل شورای ولایتی آمده که در هر ربع (سه ماه) باید اعضای این شورا از فعالیت‌هایی که انجام داده‌اند، با برگزاری کنفرانس خبری به مردم و رسانه‌ها گزارش دهند. ما معترفیم که در این زمینه ضعف داشته‌ایم. با این وجود، همواره پیگیر موضوعات زیادی بوده‌ایم و از آن نتیجه نیز بدست آورده‌ایم.

همواره وقتی مشکلات شناسایی شده‌اند، ما برای حل آن‌ها از طریق صحبت با والی اقدام کرده ایم. به‌طور نمونه، یک زمانی شرکت چینایی‌ها به شورای ولایتی مراجعه کرده و گفتند که والی بهانه‌سازی کرده و مانع کار ما می‌شود. ما به اداره ولایت رفتیم و به‌صورت جدی به والی اخطار دادیم.

جامعه رسانه‌ای بامیان، شورای ولایتی را به خودداری از ارائه اطلاعات متهم می‌کند. شما چه نظری در این مورد دارید؟

من این ادعا را تکذیب می‌کنم. متاسفانه بعضی از خبرنگاران بامیان از سوی مردم متهم به معامله‌گری هستند. مردم به ما هم گفته‌اند که خبرنگاران با سانسور اطلاعات، افزون بر این‌که خیلی از اخبار و اطلاعات را منتشر نکرده‌اند، در پوشش خبری برخی موضوعات، سلیقه‌ای رفتار می‌کنند. ما هم از مردم شنیده‌ایم که برخی از آن‌ها حتا از والی باج گرفته و به میل اداره محلی کار می‌کنند. خبرنگاران به شورای ولایتی مراجه نمی‌کنند، وگرنه ما هر اطلاعاتی که بخواهند را در اختیارشان قرار خواهیم داد. من مقصر اصلی در این زمینه، خود خبرنگاران را می‌دانم، چون خودشان جهت‌دار عمل می‌کنند. من نمی گویم که این حرف ها صددرصد درست هستند اما خبرنگاران در برخی مواقع در تبانی با همدیگر برخی از خبرها را نشر نمی‌کنند.

یکی از مسئولیت‌های شورای ولایتی، حمایت از خواست‌های مردمی و حرکت‌های مدنی است. اما مردم و فعالان مدنی بامیان می‌گویند که حرکت‌های مدنی و دادخواهانه آنان نه تنها هیچ‌گاهی از همراهی این شورا برخوردار نبوده، بلکه با موضع‌گیری‌های تند اعضای آن مواجه شده‌اند. آنان تایید فیصله امنیتی اداره محلی بامیان مبنی بر معرفی شماری از فعالان مدنی به دادستانی از سوی شما را، یکی از مصادیق بارز عدم همراهی شورا با مردم می‌دانند. پاسخ‌تان به این گفته‌های مردم و فعالان مدنی چیست؟

در هر سال، ادارات محلی بامیان، در مورد آن‌چه انجام داده‌اند به مردم گزارش می‌دهند. اعضای شورای ولایتی با آقای ذکی یکی از نمایندگان جامعه مدنی به‌عنوان ناظران این روند در جلسه گزارش‌دهی حضور داشتند و ضمن ارزیابی کم‌کاری‌های حکومت، در این زمینه دادخواهی نیز کرده‌اند. برای همین، اصلاحاتی در برخی از بخش‌ها آورده شده است. اما در خصوص انتظارات فعالان مدنی باید گفت که آن‌ها می‌خواهند ما در حرکتی در کنارشان بایستیم. این حرکت‌های جامعه مدنی که همواره با گردهم‌آمدن هفت-هشت نفر در چوک الیکین برگزار می‌شوند، هیچ‌گونه ثمره‌ای ندارد. شورای ولایتی نمی‌تواند به هر ساز جامعه مدنی برقصد. این شورا طبق قانون، کار می‌کند. مثلا یکی از وظایف شورای ولایتی سهم‌گیری در تامین امنیت است. ما نمی‌توانیم که در تظاهرات اشتراک کنیم و پلیس و ادارات دولتی را سنگ‌باران کنیم. در مساله محاصره فرمانده علی‌پور در غور، به این ولایت رفتیم، ابعاد قضیه را بررسی کرده و ضمن کمک مالی به خانواده‌های شهدا، زمینه انتقال زخمی‌ها به خارج از کشور را فراهم کردیم. در کل از علی‌پور حمایت کرده و به رئیس‌جمهور گزارش دادیم که او به‌عنوان فرمانده خیزش‌های مردمی، هیچ جرمی را مرتکب نشده و حرکت‌هایش دادخواهانه است. ما بارها در مقابل شورای امنیت ایستاده و از علی‌پور حمایت کرده‌ایم. شورای امنیت می‌خواست مواضع علی‌پور را بمباردمان کند، اما اعضای شورای ولایتی بامیان مانع انجام این کار شدند. همچنان ما از حکومت محلی به دلیل اعزام نیرو به از بامیان به غور در عدم هماهنگی با شورای ولایتی شدیدا انتقاد کردیم. والی در پاسخ گفت بود که این یک مساله محرمانه امنیتی است و نیازی نبود در مورد آن با شورای ولایتی مشوره شود. برعلاوه، ما بدون سربازان محافظ خود در میان تظاهرات‌کنندگان هم حضور یافتیم و از آ‌ن‌ها خواستیم تا اموال و تجهیزات دولتی را تخریب نکنند، اما به حرف‌های ما توجه صورت نگرفت. برای بار دوم وقتی به بازداشت علی‌پور اعتراض صورت گرفت، ما به مسجد رهبر شهید رفتیم و از مردم خواستیم که اگر در حرکت اعتراضی اشتراک می‌کنند، اموال دولتی را تخریب نکنند، اما مردم رفتند و مستوفیت و قوماندانی را آتش زدند. فعالان مدنی از ما می‌خواهند که رئیس‌جمهور را فاشیست بگوییم، اما ما این کار نمی‌توانیم. به صفحه فیسبوک همین همین افراد اگر مراجعه شود، دیده می‌شود سراسر نفرت پخش می‌کنند.

شما چرا تنها پای جلسه امنیتی اداره ولایت مبنی بر معرفی چند تن از فعالان مدنی به سارنوالی در نبود اسناد و شواهد امضا کردید، اما پیگیر موضوع کشته شدن دو نفر و زخمی شدن بیش از پانزده تن دیگر از سوی نیروهای امنیتی نبودید؟

وظیفه رئیس شورای ولایتی اینست که چه در مسائل امنیتی و غیر آن و همچنان جلسات امنیتی و اداری، از شورا نمایندگی کند. شما می‌دانید که رئیس شورای ولایتی مانند روئسای ادارات دیگر، اختیار همه امور را در دست ندارند. در شورای ولایتی جلسه برگزار می‌گردد و رئیس شورا و در نبود او، معاون و منشی مسئولیت دارند تا مصوبه آن را پیگیری کنند. در شورای ولایتی جلسه برگزار گردید و ما فیصله کردیم که هم افرادی که به‌سوی مردم شلیک کرده‌اند و هم کسانی که همه روزه با برگزاری تظاهرات را تشنج‌آفرینی می‌کنند به نهادهای عدلی و قضایی معرفی شوند.

در مورد اینکه من پای فیصله جلسه امنیتی ولایت مبنی بر معرفی شماری از فعالان مدنی به سارنوالی/دادستانی امضا کرده‌ام، باید بگویم که این مسئولیت از طرف شورای ولایتی به من سپرده شده بود و من ناگزیر به انجام آن بودم، چون تمام اعضای شورای ولایتی طی جلسه‌ای تصویب کرده بودند که محرکین این تظاهرات به سارنوالی معرفی شوند. مصوبه این جلسه که نشان که امضای تمامی اعضای شورای ولایتی را در خود دارد، موجود است، اما انگشت انتقاد تنها به‌سوی من که بنا بر فیصله جلسه اعضای شورا، پای مصوبه جلسه امنیتی ولایت امضا کرده‌ام، نشانه رفته است.

در سال‌های اخیر، در مجالس مختلف و رسانه‌های اجتماعی، از اعضای شورای ولایتی بامیان بیشتر به‌عنوان توجیه‌گران حکومت محلی یاد شده است تا  ناظران بر کارکرد آن. شورای ولایتی واقعا این‌گونه عمل کرده است؟

شورای ولایتی بر مبنای طرزالعملی که در دست دارد، کار می‌کند. ما زمانی می‌توانیم از کار ادارات دولتی نظارت به‌عمل‌ آوریم که شکایتی در موردی وجود داشته باشد و یا هم 2 وکیل با چشم خود، کم‌کاری‌های یک اداره را ببیند. تنها در این صورت است که ما می‌توانیم بر چگونگی عملکرد ادارات دولتی نظارت کرده و در زمینه آوردن اصلاحات لازم، اقدام کنیم. ما در کل در دو بخش می‌توانیم فعالیت‌های نظارتی داشته باشیم؛ یکی عملکرد ادارات و دوم عرضه خدمات در این ادارات.

ما هیچ‌گاهی آن‌چه حکومت انجام داده است را توجیه نکرده‌ایم. شخصا خودم با والی پیشین بامیان مشکلات زیادی داشتم و حتا می‌توانم بگویم که از هم‌دیگر بدمان می آمد. اگر بعضی اوقات از کارکرد حکومت قدردانی کرده‌ام، مربوط به آن بخش‌هایی از حکومت بوده که واقعا به مردم خدمت کرده‌اند. پلیس، انجنیرهای ساحوی و ده‌ها تن دیگر که در قسمت بهبود وضعیت در بامیان کار کرده‌اند، از کسانی‌اند که از سوی شورای ولایتی مورد تقدیر قرار گرفته‌اند. در عین حال، من به خاطر مشکلاتی که با والی و قوماندان امنیه داشته‌ام، نمی‌توانم کارکردهای مثبت آن‌ها را نادیده بگیرم. نباید فراموش کنیم که یکی از وظایف شورای ولایتی، همکاری با حکومت است و این به باور من کار بدی نمی‌تواند باشد.

  مردم بامیان مدعی‌اند که اعضای شورای ولایتی بیشتر اوقات در دفتر شورا حضور ندارند و  به همین دلیل دسترسی به آن‌ها دشوار است.  این موضوع چقدر به حقیقت نزدیک است؟

اعضای شورای ولایتی بامیان، مانند کارمندان سایر ادارات، همه‌روزه حداقل تا ظهر در شورا حضور دارند. درست است که اعضای شورا در زمانی که برای نظارت به ولسوالی‌ها سفر می‌کنند، چند روزی را در خانه‌های خود می‌مانند. وظیفه اعضای شورای ولایتی این نیست که همه‌روزه در دفتر حضور داشته باشند و مانند ماموران سایر ادارات کار کنند. من ادعای مطرح‌شده مبنی بر غیرقابل‌دسترس بودن اعضای شورا برای مردم را رد می‌کنم و صراحتا می‌گویم که هیچ شورای ولایتی دیگری مانند شورای بامیان کار نمی‌کند.

مردم و فعالان مدنی به این باورند که اعضای شورای ولایتی بامیان به دلیل وابستگی‌های سیاسی به احزاب و گروه‌های سیاسی مختلف و تاثیرپذیری از مسائل قومی و منطقه‌گرایانه، این شورا را به یک نهاد غیر موثر با عملکرد ضعیف مبدل کرده‌اند. شما چنین چیزی را می‌پذیرید؟

تنش‌ها و اختلافات سیاسی هیچ‌گاهی در میان اعضای شورای ولایتی بامیان وجود نداشته است. هم‌چنان اگر مسائل قومی در این شورا وجود می‌داشت، من به‌عنوان فردی از سادات و افراد دیگری از قوم تاجیک، نمی‌توانستیم به‌حیث رئیس، معاون و منشی این شورا انتخاب شویم، در صورتی که شش تن دیگر از اعضای شورا از قوم هزاره هستند. با این حال، اختلاف سلیقه در میان اعضای شورا وجود دارد که گه‌گاهی باعث بروز برخی مشکلات کوچک می‌گردد و من به هیچ‌وجه آن را رد نمی‌کنم. در مورد وجود منطقه‌گرایی در شورای ولایتی بامیان  نیز باید بگویم که هیچ کدام از اعضای این شورا منطقه‌گرا نیستند، اما با آن هم شاید در مواردی این مساله تاثیرات خود را بر عملکرد شورا داشته باشد. من این موضوع را کاملا رد نمی‌کنم اما گفته می‌توانم که اعضای این شورا همواره تلاش کرده‌اند تا برای تمام مناطق و ولسوالی‌ها به‌گونه یکسان کار کنند. در تصمیماتی هم که در مورد محلات تطبیق پروژه‌های انکشافی گرفته می‌شود، هیچ‌گونه تبعیضی اعمال نمی‌گردد، زیرا ما باورمندیم که در هرجایی باید متناسب با نیازهایی که وجود دارد، کار شود. با این وجود، این به این معنا نیست که تمامی کارهای ما صددرصد درست بوده‌اند. در کنار کارهایی مثبتی که انجام شده، ممکن است خیلی از کارهای ما درست نباشند و این یک موضوع کاملا طبیعی است.

تشکر از شما!